Tạm biệt Sergio Busquets: Viên đá quý hoàn hảo đến mức vô hình

Anh thường thi đấu với đôi vai hơi khom xuống, như thể đang che giấu một bí mật nào đó, và thực ra, đúng là người đàn ông này có một bí mật.

Ngay cả sau khi đã sắm vai một trong các mảnh ghép chủ chốt của 2 trong số những tập thể vĩ đại nhất mọi thời đại (một CLB và một đội tuyển quốc gia), ngay cả sau khi đã giành được tất cả những danh hiệu cao quý nhất của thế giới bóng đá ở tuổi 23, vai trò của Sergio Busquets vẫn thường xuyên bị phớt lờ, bị xem nhẹ, mãi đứng ở phần rìa mờ nhoè của tầm nhìn chúng ta.

Bí mật ấy, đối với Barcelona, đối với ĐTQG Tây Ban Nha và có lẽ là đối với chính bóng đá, chính là bản thân anh.

***

Khi Busquets lặng lẽ bước vào đội một Barcelona vào năm 2008, anh chỉ được biết đến bởi Pep Guardiola, người từng huấn luyện anh ở đội Barcelona B. Tiền vệ phòng ngự số một của đội khi ấy là một Yaya Toure tài năng xuất chúng đã càn quét mọi mặt sân như một chiếc máy cày hạng xịn. Nhưng Guardiola lại nhìn thấy điều gì đó ở cậu trai mảnh khảnh đến từ La Masia này. Ông nhìn thấy tương lai.

Thứ thiên tài của Busquets tồn tại trong một khoảng không gian đặc biệt: Nó xoay quanh những điều… đã không xảy ra. Bởi vì chàng trai này luôn đứng đúng chỗ, thế là anh thường xuyên tránh được việc bị pressing. Bởi vì anh rất giỏi dùng cơ thể để mở ra khoảng trống cho việc xử lý bóng, thế là anh hiếm khi mắc lỗi khi chạm bóng. Bởi vì anh thường xuyên đánh mắt qua vai, vậy nên anh không bao giờ xoay người vào thế nguy hiểm. Bởi vì anh luôn biết trước quả bóng sẽ nên đi tới đâu, thế là anh chẳng cần phải rê dắt. Bởi vì những đường chuyền của anh luôn đơn giản và chuẩn xác, anh chẳng bao giờ làm mất bóng hay đặt đồng đội vào thế khó. Bởi vì anh có thể lường trước được những tình huống mất bóng của đội, nên anh chẳng cần phải chạy hùng hục để đuổi theo các pha phản công hay thực hiện những cú tắc bóng khiến người xem giật mình. Bởi vì anh có thể nhìn thấu và cắt đứt các tuyến đường chuyền bóng của đối thủ, nên hiểm hoạ không bao giờ kịp thành hình.

Một người thợ kim hoàn định nghĩa sự hoàn hảo là không để xuất hiện bất cứ tì vết nào. Busquets chính là như thế: Một viên đá quý hoàn hảo đến mức gần như trở nên… trong suốt, vô hình trong mắt mọi  người.

“Công việc ở vị trí này hiếm khi được nhiều sự chú ý, dù nó đòi hỏi khả năng phán đoán và trí tuệ,” Busquets giải thích. “Tôi dành cả trận đấu để tính toán. Tôi nghĩ xem bên phải sân đấu có bao nhiêu người, trung lộ có bao nhiêu người, ai sẽ là người mang đến sự hỗ trợ từ khu trung tuyến nếu tiền đạo đá dạt biên. Mấu chốt của vai trò này là sự logic. Bạn cần phải đưa ra những tính toán thật chuẩn xác.”

Có một nhận định rất nổi tiếng về Busquets được cho là của Vicente Del Bosque: “Khi bạn xem trận đấu, bạn sẽ không thấy Busquets; nhưng khi bạn theo dõi Busquets, bạn sẽ thấy cả trận đấu.” Thực ra, cựu HLV trưởng của ĐTQG Tây Ban Nha chưa bao giờ nói như vậy cả. Nó là lời nhận xét của vợ một blogger. Nhưng nguồn gốc và câu chuyện phía sau câu nói này cũng thật giống với sự nghiệp cầu thủ của Busquets: Nó là sáng tạo của một thi sĩ vô danh, tuy nhiên tất cả vinh quang thì lại thuộc về người khác. 

Những người thầy của Busquets không chỉ thích thú khi xem anh thi đấu, họ thậm chí còn khao khát được trở thành anh. “Nếu tôi là một cầu thủ, tôi muốn mình được giống như Busquets,” Câu nói này thì mới chính xác là của Del Bosque. Guardiola cũng đồng tình: “Tôi muốn được tái sinh trong hình hài cậu ấy. Cậu ấy chính là cầu thủ xuất sắc nhất thế giới.”

Thông qua việc thực hiện những điều cơ bản với sự hoàn hảo tới mức không tưởng, Busquets thậm chí đã thay đổi cách cả đội vận hành. Tuy Barcelona vốn đã sở hữu hai tiền vệ kiệt xuất là Xavi và Andres Iniesta, nhưng chỉ đến khi Busquets được đặt vào đáy của tam giác, cỗ máy tiki-taka mới thực sự bắt đầu bùng nổ và toả sáng rực rỡ. Họ triển khai bóng từ tuyến dưới đúng như giấc mơ của Guardiola, vượt qua sự truy cản của đối thủ bằng những đường chuyền ngắn, gọn gàng và sắc lẹm với tốc độ tưởng như bất khả thi. Họ cuốn cả trận đấu về nửa phần sân đối thủ và giam chặt nó ở đó trong một tấm lưới Gegenpressing đầy tinh tế.

Việc chơi nhanh trong những không gian chật hẹp đòi hỏi nền tảng kỹ thuật của Busquets phải tuyệt đối hoàn hảo – và anh đúng là như thế. Đây chính là “tấm áo choàng tàng hình” của tiền vệ kiệt xuất này. Bên cạnh đó, những mối nguy hiểm liên tục ập đến từ mọi phía cũng mang tới cho Busquets cơ hội rèn giũa vài chiêu thức đã trở thành thương hiệu riêng của anh.

Đó là những pha kéo bóng giật lùi, khi anh “khoe” quả bóng ra như một đấu sĩ bò tót đang vẫy khăn, rồi bất ngờ dùng lòng bàn chân kéo ngược nó lại trong tích tắc, khéo léo “né đòn”, xoay người thực hiện một đường chuyền đơn giản trong khi đối thủ lố đà lao qua trong vô vọng. Đó là  những pha xoay gót, khi anh đón bóng bằng chân trụ sau rồi bất ngờ gẩy nó ra sau gót để né tránh cú tắc bóng đang ập đến. Cái cách Busquets gần như chẳng mảy may quan tâm đến những gã cao to hơn, nhanh hơn đang hùng hục lao vào xung quanh mình chính là chìa khoá cho toàn bộ phong cách thi đấu của anh: Một chàng trai điềm tĩnh, “ngầu lòi” chẳng bao giờ thèm ngoáy lại nhìn vụ nổ phía sau lưng.

Phần nổi tiếng nhất trong lối chơi của Busquets là những đường chuyền đầy tinh quái, khi anh  mở hông để đánh lạc hướng hệ thống phòng ngự của đối thủ rồi bất ngờ tung ra một cú chọc khe xuyên qua kẽ hở giữa các phòng tuyến. Đó cũng chính là “tuyệt chiêu” yêu thích của vị HLV đầu tiên của anh khi ông còn là một cầu thủ. “Tôi phải đánh lạc hướng một lớp phòng ngự 5 người – dịch chuyển họ, khuấy đảo họ, gây rối loạn, khiến họ tin rằng tôi sắp đưa bóng ra biên lần nữa,” Guardiola giải thích. “Rồi – bùm! – xé toạc họ bằng một đường chuyền xuyên tuyến cho các tiền đạo.”

Một điểm chung khác giữa Busquets và Guardiola nằm ở khâu phòng ngự: Tuy quá chậm để có thể bao quát những khoảng không gian rộng lớn, nhưng họ lại bất khả chiến bại trong các không gian nhỏ. Điểm mấu chốt trong lối chơi ban chuyền ngắn của Barcelona là đảm bảo họ không bao giờ ở cách quá xa để có thể triển khai pressing ngay tức khắc sau khi mất bóng, và nhiệm vụ đó thường xuyên rơi vào tay tiền vệ mỏ neo. Busquets không cần phải giành chiến thắng trong một cuộc đua tốc độ hay đấu chọi sức mạnh cơ bắp với một ai đó để dập tắt một pha phản công. Anh chỉ đơn giản là đọc trận đấu nhanh hơn tất cả mọi người và đưa mũi giày can thiệp đúng khoảnh khắc.

Qua năm tháng, Barcelona đầy tinh xảo ấy đã tan rã. Xavi và Iniesta rời đi. “Cán cân quyền lực”  dịch chuyển lên hàng công, khuyến khích đội bóng này chơi nhanh hơn. Khi Xavi trở lại Blaugrana trong tư cách một vị HLV trưởng, phiên bản hiện đại của lối chơi “định hướng vị trí” mà ông áp dụng khiến đội bóng này càng dàn trải cự ly đội hình rộng hơn, càng đá trực diện hơn. Cuộc chơi ngày một gia tốc, trong khi Busquets dần chậm lại.

Cuối cùng, anh đã đánh mất năng lực “tàng hình” của mình. Busquets trong những năm gần đây không còn được nhắc đến bởi vô vàn những tiểu tiết mà anh đã thực hiện một cách hoàn hảo, mà là bởi những gì anh không thể làm được. Với một số người hâm mộ chỉ được chứng kiến giai đoạn ấy, ký ức của họ về Busquets sẽ chỉ là một cầu thủ đầy hạn chế.

Nhưng trong suốt 15 năm Busquets khoác áo Barcelona, hết đời HLV trưởng này đến đời HLV trưởng khác đều nhận ra rằng anh là một nhân tố không thể thay thế. Hoàn toàn không phải là vì chưa từng có ai thử làm điều đó. Javier Mascherano, thủ quân của ĐTQG Argentina, từng nói rằng việc đánh bật Busquets ở hàng tiền vệ là “gần như bất khả thi”, vậy nên anh đành an phận chơi trung vệ ở Barcelona. Frenkie de Jong, một chàng trai được mang về để “kế vị” Busquets, đã phải trải qua nhiều năm tháng loay hoay, chật vật ở vị trí đó chỉ vì không thể làm được những điều Busquets từng làm. Không ai có thể làm điều đó cả. Đội bóng này sẽ chẳng bao giờ trở lại với hình ảnh xưa kia khi thiếu đi Busquets.  

Tầm ảnh hưởng của một tiền vệ mỏ neo hoàn hảo chỉ thực sự “lộ rõ” khi anh ta vắng mặt. Chúng ta sẽ nhớ đến Busquets vì tất cả những gì anh đã làm ở Barcelona và ĐTQG Tây Ban Nha, nhưng trên hết, chúng ta sẽ nhớ cả những gì mà mình đã không thể nhìn thấy vì sự hoàn hảo của người tiền vệ xuất chúng này.

Theo John Muller, The Athletic