Nhân dịp số đầu tiên của GQ Poland ra mắt, thủ môn Wojtek Szczęsny đã có buổi trò chuyện với tạp chí và sau đây là một số chủ đề mà anh đề cập.
 |
Cua vợ Marina
Wojtek biết đến Marina Łuczenko khi đang ngồi lướt ảnh trên mạng. Giai thoại kể lại, lúc đó anh đã nói với bạn bè rằng cô gái này sau này sẽ là vợ anh. Anh tìm cách xin số nhưng không dễ để hẹn hò với một ca sĩ đang ở giai đoạn thăng hoa trong sự nghiệp. Anh nhờ cô thu âm lời chúc mừng sinh nhật cho bạn mình là Robert Lewandowski, nhưng ca sĩ chẳng hề biết anh là ai. Cuối cùng, một cô bạn của Marina mới đoán ra đó có thể là anh chàng cầu thủ kia, cái anh Szczęsny từng xuất hiện cùng Kamil Bednarek trong chương trình của Wojewódzki.
Khi hai người cuối cùng cũng hẹn được nhau, thủ môn số một của Arsenal căng thẳng thấy rõ. Một tuần trước buổi hẹn đầu, anh xem một bài diễn thuyết TED Talk mang tên "Fake it till you make it" nói về chuyện ngôn ngữ cơ thể, rằng kể cả khi bạn đang giả vờ, nó vẫn có thể tạo ra những phản ứng tích cực ở người đối diện.
"Vị nữ tiến sĩ tâm lý kể về một thí nghiệm. Họ chụp ảnh một người lúc đang cúi đầu, co ro, rồi sau đó bảo người đó thả lỏng, ngả người trên ghế như kiểu rất tự tin. Khi đem hai bức ảnh đó cho người lạ xem, người ta nhận xét hoàn toàn khác nhau."
"Khi tôi lái xe đến dưới nhà cô ấy và ngồi chờ, vì Marina lúc nào cũng trễ giờ, tay tôi run bần bật. Tôi nhìn thấy mình đang ở trạng thái rất tệ, nên tự nói với bản thân. Không được, thế này thì hỏng hết. Tôi nghĩ cô ấy thừa hiểu chuyện đàn ông run trước mặt mình là bình thường. Thế là tôi hạ kính xe xuống, mở nhạc thật to, thò khuỷu tay ra ngoài cửa sổ, châm một điếu thuốc, giả vờ như chẳng có gì phải căng thẳng. Và nó hiệu nghiệm thật. Buổi hẹn đó diễn ra rất ổn."
Nhiều năm sau, Marina nói với anh rằng ngày hôm đó anh ghi điểm trong mắt cô chính vì vẻ tự tin đó.
Người hút thuốc
Thói quen hút thuốc nhất là với một vận động viên đỉnh cao trong mắt nhiều người thật khó hiểu. Ở Tây Ban Nha, người ta đặt biệt danh cho anh là Fumador, nghĩa là Người hút thuốc. Có đau không?
"Hồi gần đây tôi ngồi với huấn luyện viên trong phòng xông hơi, tôi hỏi ông nghĩ sao về chuyện đó. Liệu hình ảnh ấy có trở thành gánh nặng cho câu lạc bộ hay không. Ông trả lời rằng thứ duy nhất quan trọng là những gì tôi làm trên sân. Chừng nào anh vẫn chuyên nghiệp tuyệt đối ở đó, anh thích châm điếu thuốc trong buổi diễu hành ăn mừng chức vô địch cũng được."
Tháng 1 năm 2015, sau một trận đấu khó khăn, Arsenal thua Southampton 0-2, Szczęsny hút thuốc trong phòng tắm và bị huấn luyện viên bắt gặp. Anh bị phạt tiền, bị loại khỏi đội hình chính và không lâu sau được cho mượn sang Roma. Trong màu áo Arsenal, anh chơi 181 trận, giữ sạch lưới 72 trận. Anh cùng đội giành hai FA Cup và một Community Shield. Anh không hề muốn ra đi. Cái giá phải trả cho điếu thuốc hôm đó quá đắt.
Ở Arsenal, nguyên tắc là trong phòng thay đồ tuyệt đối không được hút thuốc. Szczęsny kể rằng bản thân vẫn giữ thói quen làm một điếu sau mỗi trận. Trong đầu anh luôn nghĩ Wenger biết chuyện này rồi, chỉ là ông làm ngơ cho qua.
Về sau, Wenger lại bảo ông hoàn toàn không hề hay biết, chỉ có mình Szczęsny tưởng vậy. Nhưng Szczęsny thì vẫn tin rằng ông thầy cũ biết hết, chỉ chọn cách giả vờ không thấy.
"Hôm đó tôi chơi một trận rất tệ, rồi sau đó lại châm thuốc, đúng lúc ông nhìn thấy. Ông loại tôi. Ngày nay chuyện đó chắc không xảy ra nữa, vì trước đó tôi đã xây dựng được với huấn luyện viên một mối quan hệ đủ tốt để có thể nói kiểu 'Arsène, xin lỗi, tôi có nhu cầu phải hút một điếu trong phòng thay đồ. Tôi biết ông không thích, tôi hiểu, tôi sẽ hút ở góc riêng để không làm gương xấu."
 |
Chỉ một quyết định
Trong trận Roma gặp Barcelona, Szczęsny bắt được quả phạt đền của Neymar. Dù Roma thua 1-6, mùa giải đó vẫn là mùa của Szczęsny. Anh giữ sạch lưới 14 trên 38 trận Serie A và cản được hai quả phạt đền. Toàn giải không có thủ môn nào có thống kê tốt hơn. Anh nghĩ điều đó sẽ mở ra cánh cửa trở về Arsenal nhưng câu trả lời vẫn là không. Mùa sau, anh ngồi dự bị cho Gianluigi Buffon ở Juventus. Đến khi Buffon bị thẻ đỏ trong một trận đấu quyết định với Real Madrid, Szczęsny được tung vào để đối mặt với quả phạt đền. Ronaldo vẫn ghi bàn nhưng Wojtek nhờ đó càng được tôn trọng ở Juve, rồi chơi với tư cách thủ môn số một của đội đến hết mùa 2023/2024.
"Juventus đã nhào nặn tôi, dạy tôi về kỷ luật. Câu lạc bộ này vận hành theo một cách hoàn toàn khác những nơi tôi từng ở. Arsenal là thứ bóng đá đẹp nhưng không có áp lực phải vô địch. Roma cho tôi cảm giác được nếm mùi thành công. Barcelona cho tôi niềm vui thuần túy trong việc làm cầu thủ. Juventus là công việc nặng nhọc mỗi ngày dưới áp lực tối đa. Ở đó, người ta chỉ chấp nhận chiến thắng. Và tôi đã học được cách sống như vậy. Trở thành một phần quan trọng của một câu lạc bộ như thế là điều xây dựng con người anh.
Các anh hiểu chứ. Tôi đã thay Buffon. Không có thử thách nào lớn hơn thế đối với một thủ môn. Tôi nghĩ mình sẽ chơi hai ba năm rồi họ kiếm người trẻ hơn. Cuối cùng, tôi cứ gia hạn hợp đồng, cho đến khi thành cầu thủ lớn tuổi nhất của Juve, người chơi nhiều trận nhất, giàu kinh nghiệm nhất và luôn là cái tên đầu tiên được viết vào đội hình. Vấn đề duy nhất lúc đầu là Marina (vợ) không thích chuyển đến đó. Cô ấy thích sống ở London, ở Rome. Tự nhiên lại phải sang Turin. Cô ấy hỏi tôi. Thành phố đó ở đâu ra vậy."
"Rồi anh làm gì?"
"Các anh thấy rồi đó. Trong nhà, mọi quyết định đều do vợ tôi đưa ra. Tôi hay bất đồng với vợ nhưng đã học được rằng mình chẳng cần phải đúng trong mọi thứ. Cuộc sống vợ chồng không phải là cuộc thi xem ai đúng. Ở nhà, trong một nghìn quyết định, tôi chỉ giữ cho mình đúng một quyết định. Đó là tôi sẽ chơi bóng ở đâu."
May mắn là Marina rất thích Barcelona. Xung quanh lại có bạn bè, điều đó cực kỳ quan trọng. Những người thân quen, thời tiết đẹp, không khí yên bình, có biển. Trước đây Szczęsny chưa bao giờ sống ở nơi có biển, còn bây giờ họ có một ngôi nhà ngay sát bãi cát. Tối nào cả nhà cũng có thể ra bãi biển xem mặt trời lặn.
 |
Một mức 8 ổn định
Bất chấp bản hợp đồng quan trọng với Juve, bất chấp áp lực từ người hâm mộ, bỏ qua cả những lời mời rất rõ ràng từ các câu lạc bộ Ả Rập, Wojciech Szczęsny đột ngột tuyên bố treo găng.
- Ba tháng sau, anh nhận lời đề nghị từ câu lạc bộ được xem là số một thế giới, FC Barcelona.
"Không phải tôi hết lòng với bóng đá. Tôi chỉ không có trái tim cho những lựa chọn đang có trên bàn, dù đó đều là đề nghị từ các câu lạc bộ thuộc nhóm mười đội mạnh nhất. Không phải chuyện mặc cả để nâng giá. Tôi không muốn tiếp tục chơi chỉ vì tiền. Linh cảm mách tôi phải nói không. Ba ngày trước khi công bố giải nghệ, tôi còn nói chuyện với Lewy và bảo cậu ấy rằng tôi không muốn đá cho bất kỳ câu lạc bộ nào nữa. Trừ khi đó là Barca. Khi họ gọi, rõ ràng họ đã biết mình có thể thuyết phục tôi. Mùa đầu tiên ở Barca tôi đá không công. Số tiền từ Barca chuyển cho tôi bằng đúng khoản tôi phải trả cho Juve vì chấm dứt hợp đồng sớm."
Trong thời gian "nghỉ hưu", vốn là quãng nghỉ ngắn kỷ lục, Szczęsny cuối cùng đã được chơi golf thoải mái. Còn khi mùa bóng bắt đầu, anh cất bộ gậy vào góc vì golf khiến lưng anh đau. Anh cũng được ăn những gì mình thích. Cầu thủ thì không được phép tăng cân. Trong hợp đồng, những khoản phạt rất nặng cho chuyện đó được ghi rõ.
"Còn tôi thì thích ăn. Dù vẫn giữ được cân nặng trong giới hạn cho phép, tôi vẫn kịp phá kỷ lục về phần trăm mỡ cơ thể ở Barcelona. Hồi trước Lewy từng đùa tôi trong phòng thay đồ tuyển Ba Lan. Lúc đó tôi cũng chỉ mặc mỗi quần lót. Cậu ấy nói. "Với cái thân hình này mà Szczęsny vẫn làm được sự nghiệp như vậy à."
HLV Michniewicz, cũng là một cựu thủ môn nói thế này:
"Thấy không, Lewy. Đứng trong khung gỗ giống như đánh cờ. Nhìn thì tưởng chơi bằng tay, nhưng thật ra là bằng đầu. Từ hôm đó trở đi, bất cứ ai bảo tôi. Wojtek, đi tập tạ đi, tôi trả lời. Nghe này, đây là môn cờ vua đó."
"Tôi chưa bao giờ là kiểu cầu thủ tập luyện nhiều hơn người khác, nhưng suốt 18 năm sự nghiệp tôi luôn giữ được một trình độ cao ổn định. Có thể chưa bao giờ là điểm 10 nhưng cũng không khi nào xuống dưới 8. Nếu tôi chơi với mức độ căng hết cỡ, sẽ có lúc chạm 10, nhưng cũng sẽ có lúc tụt xuống 6. Còn tôi chọn duy trì mức 8 đó gần như mọi lúc và nhờ thế mà sự nghiệp của tôi mới đi xa như vậy."
Nước lạnh
Marina kể với GQ rằng sau trận, Wojtek rất khó ngủ. Chúng tôi có 90 phút ngồi cạnh cô trên khán đài, đủ để thấy cô cổ vũ chồng mình bằng tất cả những gì có thể. Hò hét, đột ngột bật dậy khỏi ghế trong những khoảnh khắc khó khăn với Szczęsny, luôn chắp tay cầu nguyện. Như thể họ vừa mới quen, như thể cô vừa yêu anh lần đầu. Chúng tôi chỉ biết rằng chứng mất ngủ của anh xuất phát từ adrenaline. Sau trận, anh phải tìm cách hạ nhiệt nó xuống. Dạo này ban đêm anh ngồi xếp hình. Một người hâm mộ tặng anh bộ xếp hình làm từ những bức ảnh gia đình, nên anh ghép từng mảnh, ráp lại thành vợ, con và chính mình. Lúc khác anh chơi lego, vì nó buộc người ta chỉ tập trung vào một việc. Chỉ cần sai một chi tiết nhỏ, 3 tiếng sau anh sẽ phát hiện mọi thứ phải làm lại từ đầu.
Wojtek đã học thiền và dùng nó rất hiệu quả từ nhiều năm nay. Anh thiền mỗi ngày khoảng vài chục phút. Luôn trong xe buýt, trên đường đến sân. Anh đeo tai nghe, vì thích có người dẫn. Có ngày anh cần tĩnh lại, có lúc cần điều ngược lại. Thiền giúp anh đánh thức khả năng tập trung. Phần còn lại để adrenaline lo. Nhờ nó, anh luôn là phiên bản tốt hơn của chính mình trong trận so với trên sân tập. Adrenaline giúp anh chạm tới những nguồn năng lượng dự phòng. Nhưng sau trận phải dập nó xuống. Szczęsny thiền trong nước lạnh. Ở nhà, anh xây hẳn một bồn gỗ chuyên dụng cho việc đó.
"Tôi không giải thích được, nhưng giữa hơi thở và cảm xúc có một sợi dây liên kết. Hơi thở thay đổi khi ta giận dữ, khi ta vui, khi ta bình tĩnh hay căng thẳng. Nếu anh kiểm soát được hơi thở trong những tình huống cực đoan, anh sẽ kiểm soát được cảm xúc. Có thể chỉ là tôi tự ám thị thôi nhưng tôi bắt đầu tập kiểm soát hơi thở trong nóng và lạnh cực độ. Và tôi đã học được cách giữ nó ở mức mình muốn. Khi anh chìm vào bồn nước 6 độ, phản xạ tự nhiên là thở gấp, như hụt hơi. Đó là phản ứng của cú sốc. Nhưng nếu cái đầu thắng được phản xạ đó, anh sẽ bình tĩnh. Nhịp tim tụt xuống khoảng 35 nhịp một phút, mọi thứ chậm lại. Có lần tôi làm liều, hạ nhiệt độ xuống 4 độ và quyết tâm ở dưới đủ thời gian theo kế hoạch. Thế là tôi bị đơ hoàn toàn, người run cầm cập, tay chân tê cứng. Tới phút chót tôi gắng sức bám vào thành bồn để treo người lên. Không còn đủ sức kéo chân ra khỏi nước nữa. Lego cũng hiệu quả không kém, mà ít nguy hiểm hơn nhiều."
"Ở trong trận tôi không cần phải kiểm soát bản thân. Tôi phản ứng theo bản năng. Điều tệ nhất anh có thể làm là bắt đầu suy nghĩ về quyết định của mình trên sân. Vì khi đã nghĩ, bất kể quyết định là gì, nó cũng sẽ đến muộn."
Sự liều lĩnh
Tháng 1 năm nay, Szczęsny bắt chính trong trận gặp Real Madrid ở Siêu cúp Tây Ban Nha. Anh phạm lỗi với Mbappé trong vòng cấm, Real được hưởng phạt đền. Barca thắng 5-2, nhưng người ta bắt đầu bàn tán. Liệu Szczęsny có được bắt nữa, sau chiếc thẻ đỏ đó và việc đẩy cả đội vào thế rủi ro.
"Tôi nhận nhiều thẻ đỏ hơn các thủ môn khác nhưng với tôi đó chỉ là bằng chứng cho thấy tôi không sợ chấp nhận rủi ro. Tôi không đứng lùi, không bỏ bóng để khỏi phải chịu trách nhiệm. Khi mọi thứ đều vỡ vụn và chỉ còn mình tôi ở phía sau, tôi sẽ lao lên. Không gì giữ nổi tôi. Cùng lắm là tôi sai. Trên sân có 11 người, nhưng không ai nhớ điều đó. Người ta chỉ nhìn thấy mỗi tôi. Cái người cuối cùng dám lao lên hi sinh. Tôi không tính toán trước. Tất cả là phản xạ. Bản năng. Nó mạnh hơn tôi. Còn lại thì số thẻ đỏ đó cũng không phải nhiều đến mức ấy. Quan trọng là tổng thể vẫn phải có lợi."
Szczęsny nhận 4 thẻ đỏ loại trực tiếp. Một với tuyển Ba Lan, hai với Arsenal và một với Barcelona. Anh cho rằng như thế vẫn tốt hơn nhiều so với cảm giác bị đồng đội nghĩ rằng anh đã có thể giúp nhưng lại trốn tránh. Điều đó mới là điều anh không sống nổi.
Trong phim tài liệu, Arsène Wenger nói. "Wojtek luôn chơi liều lĩnh hơn nhiều so với mức can đảm thật sự mà cậu ấy có."
"Khi họ quay đoạn đó, tôi đứng sau cánh cửa nên nghe hết. Tôi chỉ nghĩ thầm. Ông già này. Tôi không thích phải công nhận ông nói đúng, nhưng lần này ông đúng thật. Tôi vốn không gan như vậy. Nhưng tôi biết nếu cần, tôi sẽ làm mặt tỉnh nhất, tôi sẽ phạm lỗi, tôi sẽ chịu trách nhiệm."
 |
Người anh cả trong phòng thay đồ
Wojciech Szczęsny hiện chơi cùng những đồng đội trẻ trung và tài năng như Lamine Yamal hay Pau Cubarsí. Họ ít hơn anh cả chục tuổi, đang ở một giai đoạn hoàn toàn khác của cuộc đời, chỉ tập trung vào sự nghiệp. Anh không cố gắng nói chuyện nhiều với họ. Anh không thích từ "mentor" và không muốn gồng mình vào vai đó, vì anh vẫn nhớ mình ngày xưa. Hồi đó, nếu có ai già hơn đến chỉ bảo, anh chắc sẽ nghĩ. Chú ơi, cháu mới 18 tuổi và đang đá cho Barca này. Chú là ai hồi bằng tuổi cháu.
Dù vậy, anh vẫn hiểu mình có thể là một hình mẫu. Khi nhận thẻ đỏ, anh không chìm trong buồn bã. Sau trận vẫn cùng cả đội ăn mừng hay chia sẻ cảm xúc, để mấy cậu trẻ thấy rằng điều quan trọng nhất vẫn là tập thể. Năm ngoái, sau khi thua ở bán kết Champions League, anh ra ngoài hút thuốc, thấy một trong những cậu bé đó khóc nức nở, như thể trái tim vừa vỡ tan. Đây là cậu cầu thủ mà mới hai năm trước vẫn còn đá ở hạng tư.
"Tôi hỏi. Sao em khóc. Cậu ấy bảo vì vừa thua bán kết. Tôi bèn kể lại câu chuyện của chính cậu ấy. Hai năm trước em ở đâu. Em đá trên những mặt sân tệ hại nhất, chơi thứ bóng đá làng nhàng. Còn hôm nay, em vừa chơi một trận bán kết Champions League. Em sẽ còn thua thêm cả trăm trận quan trọng nữa, cũng sẽ thắng thêm cả trăm trận khác. Nhưng nhìn lại xem, hôm nay em đang đứng ở đâu. Này, đây là nhà vệ sinh sân San Siro. Em vừa chơi bán kết Champions League ở đây đấy." Cậu ấy nói. Nhưng chúng ta thua mà. "Ừ, chúng ta thua. Nhưng nhìn xem em đã đi được xa đến mức nào."
"Tôi rít thêm một hơi. Tôi đợi. Cậu ấy phải tiêu hóa được những gì tôi vừa nói. Rồi tôi thấy cậu ấy dần dần đứng thẳng lên và bảo. Mà hôm nay em còn kiến tạo nữa. Và lúc đó cậu ấy không còn khóc nữa. Cậu ấy biết mình là ai. Từ đường chuyền của cậu ấy mà bàn thắng đã tới trong trận bán kết Champions League. Khi cậu ấy bước ra khỏi nhà vệ sinh, cậu ấy mang theo trong đầu chính suy nghĩ đó. Cậu ấy hiểu cần phải ưỡn ngực và ngẩng cao đầu."
