Với một chiến lược gia luôn đề cao tính thực dụng trong bóng đá như Jose Mourinho, ông chưa bao giờ ưa thích việc sử dụng một số 10 cổ điển trong đội hình. Với ông, một số 10 chất lượng phải vừa là một nhạc trưởng dẫn dắt lối chơi của toàn đội ở trên sân, vừa là một chiến binh sẵn sàng tranh chấp bóng và hỗ trợ phòng ngự khi cần thiết. Thế nhưng, người đàn ông với quả tim “đúc bằng thép” này cũng có ngoại lệ nhất định.
Ở các đội bóng mà Mourinho từng dẫn dắt, ông luôn đề cao sự kỷ luật, chiến thuật thực dụng và luôn đòi hỏi tinh thần cống hiến cao từ các cầu thủ. Người đặc biệt luôn cho rằng các con số thống kê là vô nghĩa nếu như đội nhà không thể giành chiến thắng chung cuộc. Để làm được điều đó, ông yêu cầu các học trò của mình ra sân thi đấu như những chiến binh. Và tổng hòa những điều này thường trái ngược với sự tự do, tính sáng tạo của các số 10 cổ điển – những người cần không gian để phát huy hết phẩm chất chơi bóng hoa mỹ của mình.
Ở mùa giải đầu tiên của mình tại Chelsea, Mourinho sử dụng sơ đồ 4-3-3 với bộ ba Frank Lampard – Claude Makelele – Tiago Mendes án ngữ ở hàng tiền vệ. Trong sơ đồ này, Makelele đương nhiên là “máy quét”, Tiago mang đến sự cân bằng giữa phòng ngự và tấn công, còn Lampard nắm giữ vai trò như một nhạc trưởng dẫn dắt lối chơi, đồng thời là “ngòi nổ” trên hàng công.
Đó cũng là mùa giải bùng nổ nhất trong sự nghiệp của “Super Frankie” tại Chelsea với việc đóng góp tới 19 bàn thắng và 22 đường kiến tạo sau 58 lần ra sân. Sự cơ động, nền tảng thể lực sung mãn, khả năng khai thác khoảng trống và kỹ năng dứt điểm cực tốt của Lampard đã ngay lập tức biến anh trở thành “học trò cưng” của Mourinho. Chiến lược gia người Bồ Đào Nha luôn khao khát sở hữu một cầu thủ như vậy trong đội hình và ông đã thấy mọi phẩm chất chơi bóng ưu tú đó bên trong con người của Lampard.
Sự toàn diện của Frank Lampard biến anh trở thành học trò cưng của Mourinho. |
Sau này khi chuyển sang dẫn dắt Inter Milan, Mourinho cũng tìm thấy một riêng mình một Lampard khác, dù chưa đạt đến đẳng cấp của chính chủ. Đó chính là Wesley Sneijder. Từ một cầu thủ bị thất sủng tại Real Madrid, Sneijder hồi sinh mạnh mẽ trên đất Italia, trở thành “hạt nhân” quan trọng trong chiến dịch giành cú ăn ba lịch sử cùng Inter Milan mùa giải 2009/2010. Và để được Mourinho ưu ái, bản thân tiền vệ người Hà Lan đã phải thay đổi lối chơi rất nhiều để thích nghi với yêu cầu về chiến thuật của ông thầy người Bồ Đào Nha.
Thế nhưng không phải ai cũng sẵn lòng thay đổi vì Mourinho. Chúng ta từng được chứng kiến Juan Mata bật bãi khỏi Chelsea vì không đáp ứng được yêu cầu chiến thuật của Người đặc biệt trong nhiệm kỳ thứ hai của ông tại Stamford Bridge. Dù trước đó, Mata là nhân tố quan trọng trong chiến dịch đưa Chelsea đăng quang chức vô địch Champions League 2011/2012, đồng thời được bầu chọn là cầu thủ xuất sắc nhất Chelsea mùa giải 2012/2013 với việc góp dấu giày trong 50 bàn thắng, thậm chí còn ấn tượng hơn cả người đàn anh Lampard ở mùa giải 2004/2005.
Lý giải về điều này, Mourinho cho rằng Mata quá lười biếng ở trên sân. “Tất cả cầu thủ đều phải làm việc vì toàn đội, kể cả khi có bóng lẫn không có bóng. Mọi cầu thủ đều phải có trách nhiệm hỗ trợ phòng ngự, riêng với hàng tiền vệ, họ buộc phải có nhiệm vụ gây sức ép mạnh mẽ lên hàng thủ đối phương”, Mourinho từng chia sẻ quan điểm này trong một bài phỏng vấn với truyền thông Anh.
Juan Mata bật bãi khỏi Chelsea vì không đáp ứng được yêu cầu của Mourinho |
Mata không có tố chất tương tự như Lampard, anh cũng không chấp nhận thay đổi để tồn tại dưới thời Mourinho giống như Joe Cole hay Sneijder. Vậy nên dù sở hữu tài năng hiếm có, tiền vệ người Tây Ban Nha cũng phải lặng lẽ rời Chelsea trong tiếc nuối.
Thế nhưng, Mourinho cũng vẫn có sự ngoại lệ. Đó có lẽ là ngoại lệ duy nhất trong những năm tháng đỉnh cao sự nghiệp của người đàn ông sinh năm 1963 này. Không ai khác, đó chính là Mesut Ozil.
Đối với phần đông người hâm mộ, mối quan hệ giữa Mourinho và Ozil trong 3 năm cùng nhau làm việc chung tại Real chưa bao giờ tốt đẹp, dù trước đó Mourinho là người đứng ra thuyết phục Ozil chuyển đến Real, đồng thời từ chối cơ hội trở thành học trò của Pep Guardiola tại Barcelona. Thậm chí, giữa hai người thường xuyên xảy ra tranh cãi, chủ yếu đến từ việc Mourinho không hài lòng với cách Ozil thể hiện quyết tâm trên sân cỏ. Điều này từng được chính Ozil kể lại trong cuốn tự truyện “Gunning for Greatness”.
Cụ thể, trong trận đấu với Derportivo diễn ra trên sân nhà Bernabeu vào ngày 01/10/2012, Real của Mo