Mohamed Salah và bí kíp "khỏe như trâu" tuổi 33

Không chỉ là một phần của hiệu suất thi đấu, Rosenblatt tin rằng sự chú trọng này còn đến từ việc Salah hiểu rõ cơ thể mình cần gì để chống chịu với cường độ khắc nghiệt của bóng đá đỉnh cao. Anh biết muốn trường tồn ở mức độ này, cơ thể phải bền bỉ và linh hoạt và sức mạnh xoay người chính là mảnh ghép quan trọng để đạt điều đó.

Bên ngoài sân tập, Salah vẫn giữ thói quen làm việc không ngừng. Trong căn nhà anh sống cùng vợ Magi và hai con gái Makka, Kayan có hẳn hai phòng chất đầy thiết bị tập: từ tạ rời, máy chạy bộ, xe đạp, máy Pilates cỡ nhỏ cho đến những loại máy kháng lực cố định.

Anh còn sắm cả buồng cryotherapy - liệu pháp lạnh cực độ ở mức dưới âm 80 độ C, giúp giảm đau nhức và viêm cơ, đẩy nhanh quá trình hồi phục sau vận động. Trong nhà Salah cũng có buồng oxy cao áp, nơi anh hít thở oxy tinh khiết ở áp suất gấp hai, ba lần bình thường. Một số nghiên cứu cho rằng cách này có thể cải thiện sự hồi phục cơ bắp và sức bền.

Chính Salah cũng từng đùa rằng ngôi nhà của mình trông giống bệnh viện hơn là nhà ở. Thường thì sau khi các con đã ngủ, anh lại xuống phòng gym riêng để tập trung vào những chi tiết nhỏ, như độ dẻo hoặc khả năng linh hoạt. “Vợ tôi bảo tôi dành nhiều thời gian với máy móc hơn là với cô ấy,” Salah chia sẻ cùng L’Equipe.

Rõ ràng là mọi công sức đều có giá trị. Salah ra sân đủ cả mùa Ngoại hạng Anh vừa rồi cho Liverpool và đó cũng chẳng phải điều hiếm lạ với anh. Trước ca rách gân kheo khi dự CAN 2024 cùng tuyển Ai Cập, suốt sáu năm rưỡi ở Anfield anh chỉ bỏ lỡ đúng 10 trận Premier League - con số đáng kinh ngạc với một cầu thủ thường xuyên bị đối thủ chăm sóc thô bạo.

Luke Anthony, giám đốc y khoa của trung tâm điều trị chấn thương thể thao GoPerform, người từng làm việc với Watford, Reading và Norwich, cho rằng có nhiều yếu tố cộng hưởng, trong đó cả di truyền. “Một số chấn thương, như đứt dây chằng chéo trước có vẻ gắn với yếu tố bẩm sinh, khiến một số người dễ gặp hơn.”

Lịch sử chấn thương cũng là chỉ báo lớn cho sự bền bỉ sau này. “Một khi đã dính chấn thương, dù là gân kheo, đùi hay đầu gối, nguy cơ tái phát cao hơn hẳn so với cầu thủ chưa từng gặp,” Anthony phân tích. “Những chấn thương thời trẻ có thể hồi phục tốt, nhưng rủi ro vẫn bám theo hồ sơ chấn thương của bạn về sau.”

Trong bóng đá cũng có yếu tố may mắn và hoàn cảnh, từ khối lượng tập luyện hằng ngày cho đến cách một HLV điều chỉnh giáo án. Nhưng với Salah, không chỉ là chuyện số phận, anh còn tự trang bị thêm cho mình những “vũ khí” khác.

Salah là tín đồ của Pilates. Trong phòng gym tại gia, giữa dàn máy squat, tạ và máy chạy bộ, anh đặt hẳn một máy Pilates reformer. “Khi chơi thể thao, cơ thể sẽ dần mất đi biên độ vận động,” Rosenblatt giải thích. “Cầu thủ bóng đá có thể bị hạn chế ở mắt cá, hông hoặc cột sống ngực và Pilates giúp lấy lại sự linh hoạt đó.”

Máy reformer buộc cơ thể vận động theo cách không quen thuộc, đòi hỏi mức độ tự nhận biết cơ thể cực cao để thực hiện chuẩn. “Nó giúp bạn lắng nghe cơ thể, nhận ra chỗ nào căng, chỗ nào mất độ linh hoạt hay cần hỗ trợ thêm,” Rosenblatt nói. “Và muốn tập đúng, bạn phải kiểm soát cơ thể đến từng chi tiết nhỏ. Khả năng kiểm soát và nhận thức ấy là yếu tố sống còn với mọi VĐV, đặc biệt với những ai muốn kéo dài sự nghiệp.”

Ngoài Pilates, Salah còn tập yoga. Sau bàn thắng vào lưới Chelsea mùa 2018-19, anh từng ăn mừng bằng tư thế “cây” - đứng một chân, chân kia đặt lên đùi trong, hai tay chắp cao qua đầu, động tác đòi hỏi thăng bằng, sự tập trung và độ ổn định tuyệt đối.

“Tôi là người của yoga!” Salah hào hứng nói trong một cuộc phỏng vấn sau trận, rồi tự xếp mình vào danh sách ngày càng dài những cầu thủ ca ngợi bộ môn này vì giúp cải thiện sự dẻo dai và sức mạnh phần core, cả hai đều rất quan trọng để phòng tránh chấn thương.

Yoga còn giúp Salah kiểm soát trạng thái tinh thần và cảm xúc. Các bài tập thường chú trọng đến hơi thở, đặc biệt là thở bằng bụng thay vì ngực, nhờ đó làm dịu hệ thần kinh.

Rosenblatt cũng chính là người đưa bài tập thở vào đội tuyển Anh năm 2020, sau khi chứng kiến sự kiệt quệ của các cầu thủ ở World Cup 2018. Đó là sau loạt luân lưu căng thẳng với Colombia ở vòng 1/8. “Mọi người đều gục ngã,” ông nhớ lại, “không hẳn là thể lực, mà là cảm xúc và tâm lý. Tôi chưa bao giờ thấy cảnh ấy, họ hoàn toàn kiệt quệ.”

“Chúng tôi nhận ra nếu muốn bước thêm một nấc thang mới thì phải biết hồi phục từ những tình huống như vậy. Càng thành công, áp lực càng chồng chất và bạn không thể chỉ trông chờ vào việc rèn luyện thể lực. Bạn buộc phải có cách bù đắp, cân bằng lại.”

Các bài tập thở có thể kích hoạt hệ thần kinh phó giao cảm, tạo sự cân bằng cho hệ thần kinh giao cảm - trạng thái “chiến hay chạy” mà cầu thủ thường xuyên rơi vào khi liên tục bị ép phải chơi với cường độ cao nhất.

“Khả năng điều tiết và kiểm soát cảm xúc là tối quan trọng với bất kỳ ai, chứ chưa nói đến những người phải thi đấu dưới áp lực khủng khiếp lặp đi lặp lại,” Rosenblatt nhấn mạnh.

Trong thời gian ở Rome, Salah từng đọc về việc kình ngư huyền thoại Michael Phelps dùng thiền định và hình dung tâm trí để nâng cao thành tích. Từ đó, anh bắt đầu đưa những kỹ thuật ấy vào thói quen hằng ngày. Mỗi sáng sau khi thức dậy, Salah thường nhắm mắt vài phút, tưởng tượng mình ở trong những tình huống dứt điểm khác nhau. Song song với đó, anh còn dành thời gian nghiên cứu các thủ môn mà mình sắp đối đầu để chuẩn bị kỹ lưỡng cho từng trận.

“Thể trạng bền bỉ là một trong những lý do Salah duy trì được phong độ ổn định như vậy,” tiến sĩ James Malone - chuyên gia khoa học thể thao từng làm việc ở Premier League, trong đó có giai đoạn tại Liverpool 2010-2013 nhận định.

Theo ông, ngoài việc sở hữu thân hình săn chắc, thể lực được chăm chút kỹ và khối lượng hồi phục đều đặn, sự bền bỉ của Salah còn đến từ chính cách anh chơi bóng. “Cậu ấy rất chọn lọc trong từng pha di chuyển,” Malone phân tích. “Giống như Cristiano Ronaldo hay Lionel Messi, họ vẫn chạy, vẫn bung hết sức khi cần, nhưng rất chọn lọc trong những tình huống thực sự quan trọng.”

Ví dụ, bạn sẽ hiếm thấy Salah lao vào những pha xoạc bóng quyết liệt. Thay vào đó, anh thường tránh va chạm, tự bảo vệ mình và chỉ bùng nổ khi bóng tới chân trong các pha tấn công khi ấy anh mới tung ra những pha bứt tốc, xoay trở dữ dội.

Salah cũng tiết lộ với L’Equipe rằng anh thường “phân tích dáng đứng của đối thủ để đoán trước hành động của họ”, và chính tốc độ cùng sự linh hoạt giúp anh giành lợi thế ngay từ khoảnh khắc ban đầu.

Dù vậy, mùa 2024-25 chứng kiến một sự thay đổi rõ rệt. Theo dữ liệu bảy mùa giải được SkillCorner thống kê, Salah thực hiện số pha chạy không bóng ít nhất từ trước đến nay.

Không chỉ chạy ít hơn, Salah còn tăng tốc ít hơn. Thống kê cho thấy số pha bứt tốc cường độ cao (trên 3m/s²) của anh giảm từ trung bình 10,97 lần mỗi trận ở mùa 2023-24 xuống còn 8,95 lần mùa vừa rồi. Nhưng đây không phải dấu hiệu sa sút thể chất, mà phản ánh sự thay đổi chiến thuật dưới thời HLV mới. Quan trọng là nó hoàn toàn không làm giảm hiệu quả chơi bóng của anh.

Thực tế, cách tiếp cận này còn khiến Salah nguy hiểm hơn. Anh chọn thời điểm khôn ngoan hơn và những pha di chuyển của anh tạo ra nhiều cú sút và bàn thắng hơn bao giờ hết. Mùa trước, Salah có gần 2,5 cú dứt điểm mỗi trận xuất phát từ các pha chạy không bóng, con số cao nhất kể từ khi dữ liệu được thống kê từ 2018-19, dù tần suất chạy ít hơn.

Một điểm thay đổi đáng chú ý khác nằm ở vị trí bắt đầu chạy. Dưới tay Slot, các bước di chuyển của Salah mang dáng dấp một cầu thủ chạy cánh truyền thống, thay vì vai trò “tiền đạo cánh bó vào” nâng cao trong hệ thống của Klopp.

Nhờ đó, Salah khởi đầu nhiều pha bứt tốc từ những vị trí thấp hơn. Tỷ lệ số pha chạy bắt đầu ở khu vực tấn công giảm rõ rệt, từ 56% ở mùa 2019-20 xuống còn 44% mùa vừa rồi.

Việc lùi điểm xuất phát giúp Salah có nhiều khoảng trống hơn trước mặt, như thể được mở hẳn một đường băng để lấy đà và tăng tốc trước khi đối đầu hậu vệ.

Từ mùa 2018-19 đến nay, thống kê cho thấy Salah ngày càng có xu hướng bắt đầu pha chạy xa hơn so với hậu vệ gần nhất. Xu hướng này vừa phản ánh sự thích nghi chiến thuật của các hàng thủ, vừa cho thấy chính Salah cũng chủ động điều chỉnh cách di chuyển của mình.

Các hậu vệ đối phương giờ đây dường như dè chừng hơn, không dám áp sát quá chặt, thay vào đó giữ khoảng cách để kịp phản ứng trước những cú bứt tốc hủy diệt của Salah. Dù đó là chủ đích chiến thuật từ Liverpool hay phản ứng tự nhiên của đối thủ, việc Salah có thêm không gian so với người kèm trực tiếp đã cho anh nhiều thời gian hơn để tăng tốc.

Chính khoảng trống ấy giúp anh duy trì sự nguy hiểm và thậm chí còn đạt tốc độ cao hơn. Mùa vừa rồi, Salah ghi nhận vận tốc tối đa 31,1 km/h - nhanh nhất sự nghiệp. Nghĩa là dù số lần tăng tốc cường độ cao có giảm, khả năng chạm tới vận tốc đỉnh của anh hoàn toàn không hề suy suyển.

_____ 

Dinh dưỡng cũng là một trụ cột quan trọng, đến mức Salah không chỉ chú ý cho riêng mình mà còn để mắt cả cách ăn uống của đồng đội.

Hè 2021, trong giai đoạn tiền mùa giải, anh thấy tài năng trẻ Harvey Elliott gắp hai lát bánh mì trắng trên đĩa. Salah liền khuyên đàn em nên bớt một nửa. “Bữa sáng của tôi chủ yếu là bánh mì ăn cùng đậu hoặc bơ,” Elliott kể với The Times năm 2022. “Giờ thì tôi chuyển sang bánh mì nâu, tốt cho sức khỏe hơn nhiều.”

Trong một cuộc phỏng vấn vui vẻ với Men in Blazers năm ngoái, khi được hỏi làm sao để có cơ bụng như mình, Salah đáp ngay: “Cắt bớt bánh mì, hoặc ít nhất là chọn loại không gluten. Giảm sữa, hạn chế ăn phô mai, ăn nhiều rau xanh… và bỏ luôn đường nữa.”

Thực đơn ưa thích của Salah gồm bông cải xanh, khoai lang, cá, gà và salad. Khi ra ngoài, anh thường chọn sushi. Thỉnh thoảng anh cho phép mình ăn pizza, nhưng chỉ khoảng một lần mỗi tháng. Salah rất thích burger nhưng hầu như không bao giờ đụng đến và mỗi khi trở về Ai Cập, anh sẽ thưởng cho mình một suất koshari - món ăn dân dã kết hợp pasta, cơm, đậu lăng, gạ̀ đậu gà và gia vị.

Rượu bia hoàn toàn không xuất hiện trong cuộc sống của Salah. Là một tín đồ Hồi giáo, anh tuyệt đối nói không với đồ uống có cồn, chi tiết mà Klopp từng khen ngợi, bởi nó góp phần giúp Salah và Sadio Mane hồi phục nhanh chóng sau khi phải cày tới bảy trận ở CAN 2022.

Theo tiến sĩ Rob Naughton, chuyên gia dinh dưỡng thể thao từng làm việc với nhiều CLB và cầu thủ quốc tế qua Intra Performance Group, carbohydrate là nguồn năng lượng then chốt cho cầu thủ. Tuy nhiên, việc nạp carb phải được điều chỉnh theo chu kỳ. “Có những ngày tập nhẹ thì nhu cầu carb thấp, nhưng khi chuẩn bị bước vào trận, bạn phải tăng lượng carb lên,” ông giải thích. “Đó là cách vừa giữ cho cầu thủ duy trì thể trạng tối ưu, vừa bảo đảm đủ năng lượng để đáp ứng yêu cầu thi đấu.”

Salah có thể chọn nguồn carb khác thay cho bánh mì, nhưng Naughton nhấn mạnh rằng mỗi cầu thủ cần tìm ra chế độ phù hợp với cơ địa riêng. “Một CLB tôi cộng tác từng chuyển sang dùng pasta không gluten. Khi ăn nhiều pasta làm từ lúa mì, nhất là vào hôm trước ngày thi đấu, một số cầu thủ dễ bị đầy bụng. Nhưng khi dùng loại không gluten, triệu chứng này giảm hẳn.”

_____ 

Màn trình diễn của Salah mùa trước là kết quả cộng hưởng từ vô số yếu tố, cả trong lẫn ngoài sân cỏ. Sợi dây gắn kết tất cả lại chính là khát vọng và sự sẵn sàng của anh: làm mọi thứ có thể để chơi với phong độ cao nhất, bất kể tuổi tác.

“Thử nghĩ mà xem, từ thở, hình dung tâm trí, thiền định, Pilates, yoga, tập core… để duy trì tất cả những thứ đó mỗi ngày, ngày này qua ngày khác, cần một mức độ kỷ luật, nỗ lực và bền bỉ khổng lồ,” Rosenblatt nhận xét. “Và đó là còn chưa tính đến chuyện đá bóng nữa đấy!”

Nhưng liệu Salah có thể tiếp tục tiến bộ khi bước vào tuổi 34, 35? Rosenblatt cho rằng điều đó hoàn toàn khả thi. Ông từng làm việc với một cầu thủ vừa đạt kỷ lục tốc độ cao nhất sự nghiệp ở tuổi 33 và nhấn mạnh đây không phải chuyện hiếm.

“Tôi từng thấy nhiều VĐV đạt đỉnh về sức mạnh và khả năng bùng nổ ở giai đoạn muộn trong sự nghiệp, đơn giản vì họ đầu tư công sức và năng lượng vào nó,” Rosenblatt chia sẻ. “Điều cốt lõi và đáng nể nhất chính là khát khao làm mọi thứ ngoài bóng đá để duy trì sự ổn định.”

Ngay cả khi mang trong mình tiền sử chấn thương, nếu cầu thủ có tư duy không chỉ kéo dài sự nghiệp mà còn muốn tiếp tục tiến bộ, anh ta sẽ vừa mạnh mẽ hơn về thể chất, vừa giàu kinh nghiệm, vừa biết cách chơi bóng thông minh. “Đó mới là mẫu cầu thủ nguy hiểm nhất và chính là những gì chúng ta đang thấy ở Salah.”

(Theo Sarah Shephard và Conor O'Neill/The Athletic)