“Nếu bạn bước qua cánh cổng Ajax với tư cách là một cầu thủ, bạn phải khao khát chiến thắng. Điều đó phải nằm trong ADN của bạn”, cựu danh thủ Van Leeuwen nêu ra một phác họa nhanh nhưng rất cô đọng về những gì huyền thoại Johan Cruyff hướng đến khi ông khởi xướng cuộc cách mạng cải tổ học viện đào tạo trẻ của Ajax.
Cuộc cách mạng của Cruyff và bản kế hoạch suýt bị đánh mất
Tháng 2/2008, Johan Cruyff - khi đó đang làm Chủ tịch danh dự của Barca, được mời trở lại làm Giám đốc kỹ thuật của Ajax, với sứ mệnh vực dậy đội bóng khởi nghiệp của ông do Ajax đang lún sâu vào khủng hoảng sau 10 năm quản trị yếu kém.
Tuy nhiên, chỉ một tháng sau, Cruyff rút lui vì bất đồng sâu sắc với HLV mới được bổ nhiệm là Marco van Basten (một người từng là học trò của ông). Van Basten sau đó nói rằng các kế hoạch của Cruyff “được triển khai quá nhanh”.
Nhưng rồi một chuỗi những sự sa sút nữa của Ajax, với đỉnh điểm là việc dừng bước từ vòng bảng Champions League 2010/11 với những trận thua tan tác (0-4 và 0-2) trước Real Madrid, đã khiến đội bóng này quyết định mời lại Cruyff.
Đầu 2011, Cruyff trở lại đội bóng cũ dưới vai trò cố vấn, nhưng không có chức danh chính thức. Ông đề xuất kế hoạch cải tổ toàn diện, đặc biệt là đào tạo trẻ. Trọng tâm trong những phê phán của Cruyff là niềm tin rằng học viện của CLB không còn sản sinh ra những tài năng ưu tú. Ông cho rằng Ajax đã rơi vào tình trạng trì trệ, theo đó dù họ có thể giành được một vài chức vô địch Eredivisie, nhưng thực tế lại tụt hậu trong bức tranh bóng đá thế giới rộng lớn hơn.
Những chỉ trích này dẫn đến việc toàn bộ ban lãnh đạo Ajax từ chức vào tháng 3/2011. Nhưng đội bóng giàu truyền thống nhất Hà Lan vẫn kiên định với con đường mà Cruyff vạch ra. Ba tháng sau, ông chính thức được bổ nhiệm vào hội đồng quản trị để thực thi các cải cách.
Một trong những trợ lý cũ của ông là Jongkind, người ban đầu chuyên về huấn luyện điền kinh, được đưa về Ajax để cải thiện phong độ và sức bật của các cầu thủ học viện. Trong khi đó, một trợ lý cũ khác, Van Leeuwen, được giao phân tích lại cấu trúc học viện trước khi đảm nhiệm vai trò trưởng bộ phận tuyển chọn tài năng của Ajax.
Qua điện thoại, Cruyff, Jongkind và Giám đốc học viện Wim Jonk đã cùng nhau phác thảo một kế hoạch cải tổ Ajax, được viết nguệch ngoạc trên một cuộn giấy dán tường từ một căn hộ Airbnb, trước khi trình bày nó với các quan chức CLB gồm Marco van Basten, Dennis Bergkamp và Frank Rijkaard.
“Wim và tôi đã đi uống cà phê trước khi gặp tất cả những huyền thoại Ajax và Cruyff”, Jongkind nhớ lại. “Và chúng tôi đang đi trên phố thì tôi chợt hỏi: 'Này Wim, anh có mang theo kế hoạch của chúng ta không?' Anh ấy đáp: 'Không, anh có không? Ôi chết.' Chúng tôi nhận ra mình đã để quên nó ở quán bar’”.
“Tôi chạy vội trở lại quán để tìm tờ phác thảo và may mắn là nó vẫn còn ở đó, chưa bị nhân viên phục vụ dọn mất”, Jongkind thở phào. Có lẽ đó là định mệnh. Sự trễ nài của một người phục vụ quán bar đã thay đổi lịch sử Ajax.
Xây lại cấu trúc cho học viện
Vào cuối các cuộc thảo luận kéo dài nhiều tháng, đội ngũ của Cruyff đã đạt được thỏa thuận: họ sẽ kiểm soát học viện, với ngân sách được tăng thêm 25%. “Điều đó gây tranh cãi”, Van Leeuwen nhớ lại. “Và tùy thuộc vào cách bạn tính toán, nhưng doanh thu từ việc bán các cầu thủ học viện đã vượt quá 400 triệu euro. Trong khi đó, chúng tôi có ngân sách khoảng 8 triệu euro, bạn có thể tưởng tượng tỷ suất lợi nhuận. Thật điên rồ”.
Nhưng tất cả những điều này vẫn còn xa vời. Khi đó, họ đang bước vào một Ajax không thực sự là Ajax.