Jack Grealish khởi đầu như mơ ở Everton: Hồi sinh hay "hiện tượng lạ" nhất thời?

Anh nói không sai. Trong số các cầu thủ đã chơi từ 900 phút trở lên ở Premier League mùa giải 2021/22, Grealish đứng thứ năm về chỉ số xA trung bình mỗi 90 phút tính riêng các tình huống bóng sống. Nhưng khi xét hiệu suất kiến tạo thực tế trung bình mỗi 90 phút thì anh lại xếp dưới tận vị trí thứ 69. 

Lúc này vẫn còn quá sớm để phân tích dữ liệu của mùa giải 2025/26, nhưng giả sử thống kê kiến tạo thực tế của Grealish có bất ngờ vọt lên vượt trội so với chỉ số xA trong màu áo Everton (tức là có những đường chuyền tuy không quá ngon ăn nhưng vẫn được đồng đội chuyển hoá thành bàn thắng và trở thành một đường kiến tạo), thì anh cũng hoàn toàn xứng đáng được hưởng sự may mắn đó để  bù đắp cho sự đen đủi trước kia.

***

Một nửa còn lại trong cuộc tranh luận xoay quanh hiệu suất sản xuất “thành phẩm” của Grealish chính là vai trò chiến thuật của anh tại CLB mới. Phải chăng ngôi sao chạy cánh người Anh đã được “tháo bỏ xiềng xích”? Phải chăng cuối cùng anh đã có được sự tự do thực sự trên sân đấu?

Nhìn chung, câu trả lời đại khái là thế, tuy nhiên câu chuyện này không chỉ đơn giản như vậy. 

Không  phải Grealish bỗng dưng được toàn quyền muốn làm gì thì làm trên sân đấu. Thay vào đó, hình ảnh hiện tại của anh chính là tấm gương phản chiếu sự  khác biệt rõ rệt trong phong cách bóng đá và các nguyên tắc mà David Moyes và Pep Guardiola theo đuổi.

Guardiola luôn chủ trương ép sân thật “gắt” và sử dụng các nguyên tắc về vị trí để dồn đối thủ lùi sâu về khu vực 1/3 cuối sân của họ. Vì biết rằng với thứ bóng  đá ấy đội bóng của mình sẽ để hở rất nhiều khoảng trống ở phía sau  hàng thủ, nên nhà cầm quân người Catalonia thường yêu cầu các cầu thủ bên cạnh nhiệm vụ tìm cách phá vỡ những  khoảng không gian nhỏ hẹp trong hệ thống phòng ngự của đối thủ, còn phải duy trì một cấu trúc đội hình thật vững chãi để chống phản công.   

Vào giai đoạn cuối tại Man City, vấn đề của Grealish là anh không còn nhận được đủ những pha di chuyển hỗ trợ xung quanh để từ đó tạo ra các cơ hội. Trong ví dụ dưới đây, diễn ra trước Aston Villa, Josko Gvardiol vẫn khư khư giữ vị trí phía sau quả bóng, còn Grealish thì bị kẹp chặt bởi 2 hậu vệ Villa.

Trong tình cảnh có quá ít phương án tấn công để lựa chọn, giải pháp tốt nhất cho việc duy  trì quyền kiểm soát bóng là một đường chuyền về, và thế là hàng thủ Villa tiếp tục bình an vô sự. 

Điểm mấu chốt ở đây là: Đó chính là cách Manchester City kiểm soát trận đấu. Dù 12 tháng qua mọi chuyện đã không diễn ra suôn sẻ với đội chủ sân Etihad, nhưng ý tưởng cốt lõi của họ luôn là dùng quyền kiểm soát bóng như một chiến thuật phòng ngự và buộc đối thủ phải ở càng xa khung thành của họ càng tốt.

Tình huống trong ví dụ trên có thể khiến nhiều người tiếc nuối vì bộ kỹ năng của Grealish đã không được phát huy tối đa, nhưng thực tế đó chính xác là một trong những nhiệm vụ chiến thuật mà Guardiola giao cho anh.

Hãy xem qua một ví dụ khác, cũng diễn ra trước Aston Villa vào mùa giải 2023/24. Grealish lại một lần nữa phải 1 chọi 2, nhưng lần này trận pháp của Man City đã được thiết kế để kéo lệch hệ thống phòng ngự của Villa sang một bên sân đấu, qua đó mở ra khoảng trống ở những khu vực khác. 

Khi Grealish trả bóng về Rodri, các cầu thủ Villa cũng đã bị kéo dồn sang phía cánh trái của anh – điều này mở ra khoảng trống để tiền vệ người Tây Ban Nha thực hiện một đường chuyền chéo sân cho cầu thủ chạy cánh phải Jeremy Doku khai thác ở cánh đối diện.

Pha bóng này nhìn thì đơn giản, nhưng Grealish đã làm đúng những gì anh được yêu cầu phải làm theo chỉ đạo chiến thuật. 

Ngược lại, phương pháp kiểm soát trận đấu của Moyes thì lại có trọng tâm là các hoạt động thực hiện trong quá trình không bóng.

Như bạn có thể thấy trong trận đấu đầu tiên của Grealish trên sân nhà Everton, anh thường lui xuống trung tuyến trong khối phòng ngự 4-4-2 tầm trung co cụm của The Toffees khi đối thủ kiểm soát bóng, không gian ở trung lộ sẽ bị siết chặt. Nếu Everton giành lại được bóng trong tình huống này, họ sẽ lập tức có nhiều khoảng trống để khai thác khi chuyển trạng thái.

Ở Man City, Grealish thường được xem là một chiếc “van xả áp lực”. Anh là người giữ bóng, kéo đối thủ về phía mình rồi hoặc là tiếp tục luân chuyển nó, hoặc là “câu” về những tình huống phạm lỗi từ đối thủ. 

Nhưng tại Everton, anh là người được giao nhiệm vụ “lắc tung chiếc bình”  cho đến khi nó phát nổ. Giờ đây, anh được quyền đưa ra những quyết định mạo hiểm kể cả khi có nguy cơ mất bóng rất cao, một điều hoàn toàn đối nghịch với triết lý của Guardiola. 

Vị trí của Grealish bên cánh trái trong hệ thống tấn công mới thì vẫn tương tự như trước đây. Như bạn có thể thấy trong ví dụ bên dưới, lấy từ một trận đấu với Wolves, một lần nữa anh phải 1 chọi 2 ngay khi nhận bóng. Đây cũng chính là kiểu tình huống mà anh thường phải đối mặt, nhưng lần này cách xử lý của ngôi sao người Anh đã trở nên táo bạo hơn nhiều.

Sau khi thực hiện một đường chuyền về đơn giản cho Kiernan Dewsbury-Hall, Grealish ngay lập tức di chuyển xâm nhập vào cấm, hướng ra phía sau hàng thủ đối phương để nhận lấy pha chọc khe của đồng đội rồi tung ra một cú dứt điểm một chạm từ góc hẹp.

Khi không trực tiếp kiến tạo hay dứt điểm, Grealish có thể trở thành một chiếc “nam châm hút phạm lỗi” – tính từ mùa giải 2019/20, không một cầu thủ nào bị phạm lỗi nhiều hơn anh ở Premier League (485 lần).  

Điều này sẽ chỉ càng bổ trợ thêm cho một trong những thế mạnh lớn nhất của Everton: Mùa giải trước, không đội bóng nào có hiệu suất ghi bàn từ các tình huống cố định tốt hơn họ, với trung bình 5,9 bàn trên mỗi 100 tình huống bóng ch.ết. Đối với các hậu vệ, đây sẽ là một tình thế “tiến thoái lưỡng nan” – nếu đứng lùi lại thay vì lao vào truy cản, tranh chấp bóng, Grealish có thể trừng phạt bạn, còn nếu áp sát, truy cản quá quyết liệt, bạn sẽ phải đối phó với mối đe dọa ch.ết người từ các chuyên gia bóng ch.ết của Everton.

Grealish vốn luôn là mẫu cầu thủ có nhiều khả năng tỏa sáng hơn trong một đội bóng thiên về phòng ngự phản công, nơi anh có nhiều khoảng trống để hoạt động hơn. Vì thế, không có gì bất ngờ khi sự kết hợp giữa ngôi sao 30 tuổi và Everton có thể thăng hoa rực rỡ ngay từ giai đoạn khởi đầu.  

Nhiều người đã kỳ vọng anh sẽ ngay lập tức mang tới những đóng góp lớn cho đội bóng mới trong thương vụ cho mượn này, nhưng chắc hẳn ngay cả bản thân Grealish cũng khó có thể mơ về một sự khởi đầu hoàn hảo hơn thế này.

Theo Mark Carey, The Athletic