Gennaro Gattuso: Từ bỏ bản ngã để... cách mạng

Dưới triều đại của tân HLV ĐTQG Italia, đội bóng áo thiên thanh đang trình diễn một hình ảnh hoàn toàn khác, có phần mới mẻ và tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn nhưng cũng hứa hẹn mang đến những nét khác biệt và cả tương lai cho Azzurri.

Gennaro Gattuso nổi tiếng là một tiền vệ “chém đinh chặt sắt”, sẵn sàng chơi máu lửa để bảo vệ thành quả đến cùng. Thời điểm cựu danh thủ AC Milan mới được bổ nhiệm trở thành người dẫn dắt ĐT Italia, một số ý kiến còn cho rằng đội bóng đất nước hình chiếc ủng sẽ sớm chuyển dạng sang hình hài của một tập thể xù xì, lì lợm và có phần khắc khổ. Nhưng rồi, mọi thứ lại diễn ra hoàn toàn trái ngược. Chỉ sau hai trận đấu tại vòng loại World Cup 2026 mới đây, Azzurri của Gattuso đã phô diễn một thứ bóng đá thực sự giải trí, giàu năng lượng và cả những tia hy vọng mới.

Trước giờ bóng lăn, có lẽ đến Chúa cũng không thể tin nổi một Italia vừa mới nhạt nhòa và chán ngắt dưới thời Luciano Spaletti lại có thể nã vào lưới đối phương tới 10 bàn thắng chỉ sau hai trận. Vẫn biết rằng Estonia và Israel chưa phải những đối thủ tầm cỡ nhất, tuy nhiên chứng kiến hàng công Italia trút bỏ diện mạo tù túng, các tifosi có lẽ cũng đã yên tâm hơn phần nào.

Lần lượt Mateo Retegui và Moise Kean đều tỏa sáng rực rỡ, thậm chí còn biết cách tìm thấy nhau trên tuyến đầu. Trong sơ đồ hai tiền đạo có pha lẫn chút gì đó hơi “cổ điển” mà Gattuso lựa chọn, Retegui và Kean đang gợi lại những giá trị từ quá khứ - một cặp tấn công vừa cung cấp sức nặng của một “số 9” điển hình với khả năng gây sức ép trực diện, kết hợp cùng một cầu thủ vệ tinh đa năng sẵn sàng càn lướt bằng tốc độ và yếu tố bùng nổ ở khu vực cấm địa.

Một số thời điểm, HLV Gattuso vẫn còn trong tay một Giacomo Raspadori cực kỳ bén duyên ghi bàn trên băng ghế dự bị. Đặc biệt, khả năng hoạt động bền bỉ giữa các tuyến của tân binh Atletico Madrid cũng là một giải pháp linh hoạt để Italia dễ dàng chuyển sang chơi với sơ đồ 4-2-3-1 mà không đánh mất đi nhịp độ tấn công trên tuyến đầu.

Trên thực tế, hệ thống chiến thuật của Gattuso không hề được xây dựng một cách bài bản và quá chi tiết giống như những người tiền nhiệm Roberto Mancini hay Spaletti. Thay vào đó, cựu tiền vệ AC Milan chấp nhận để Italia chơi mạo hiểm và trực diện hơn. Sự khác biệt lớn nhất mà người ta nhận ra ở Azzurri dưới thời Rino chính là cường độ chơi bóng quyết liệt, đặc biệt là ở mặt trận tấn công. Để duy trì một lối đá theo kiểu này, rõ ràng người Ý cần một cặp trung phong đủ mạnh mẽ và liều lĩnh.

Những con số thống kê không biết nói dối. Chỉ sau hai trận đấu với rất ít thời gian chuẩn bị, Retegui đã lập công 2 lần và thực hiện 4 pha kiến tạo, trong khi Kean ghi được 3 bàn. Với Raspadori, thành tích còn ấn tượng hơn (3 bàn, 2 kiến tạo). Ở một góc độ nào đó, hình ảnh cũ kỹ của Italia đang dần được tái hiện với những mảng miếng tấn công tuy có phần đơn giản nhưng lại trở nên hiệu quả, thông qua những tình huống tạt bóng/chuyền bóng tương đối bất ngờ vào khoảng trống trước khi tận dụng khả năng quấy phá của bộ đôi tiền đạo phía trên cùng.           

Tất nhiên, việc để Israel vươn lên dẫn trước rồi gỡ hòa vào phút 89 sẽ trở thành bài học kinh nghiệm mà Gattuso cần sớm khắc phục. “Chiến thắng hôm nay thực sự điên rồ và tôi muốn các học trò của mình phải thi đấu ổn định hơn. Chúng tôi không thể cứ rơi vào tình cảnh “chết đi sống lại” liên tục như thế này mãi được. Toàn đội có lẽ đã hơi thiếu kiểm soát mỗi khi tấn công và dễ dàng bị đối phương đáp trả bằng những tình huống chuyển đổi trạng thái nhanh”, nhà cầm quân 47 tuổi thừa nhận. 

Sơ đồ chiến thuật 4 hậu vệ đã được đem ra phân tích về nguyên nhân khiến Azzurri dễ dàng tổn thương trước các pha lên bóng của đối thủ. Mặc dù vậy, yếu tố quan trọng nhất cần phải nhắc đến có lẽ đang nằm ở cường độ chơi bóng của thầy trò Gattuso. Với một tuyến giữa thường xuyên chủ động dâng cao để pressing thay vì cố gắng kiểm soát hay điều phối nhịp độ, người Ý chắc chắn sẽ để lộ ra những khoảng trống bên phần sân nhà. Nên nhớ, cả Bastoni, Calafiori, Di Lorenzo hay Mancini đều là những hậu vệ trưởng thành từ môi trường Calcio nói chung và việc phải chơi theo phong cách “Barca” vốn không phải sở trường của họ. Ngay cả khi muốn định hình ĐT Italia trở nên phóng khoáng và giàu tính sáng tạo hơn thì Gattuso cũng cần chú ý đến sự cân bằng và đảm bảo một số yêu cầu về mặt chiến thuật.

“Chúng tôi cần giữ một cái đầu lạnh cho những trận đấu kiểu như thế này. Khi đã dẫn bàn trước, đội bóng hoàn toàn có thể lùi sâu và tập trung phòng ngự nhiều hơn, tránh để đối phương tìm kiếm cơ hội từ những tình huống phản công. Có lẽ toàn đội cần thêm kinh nghiệm và một chút tiểu xảo. Dù sao thì Italia cũng đã thể hiện được tinh thần quyết tâm và cả sự dũng cảm. Bây giờ là lúc chúng ta có thể tận hưởng cảm giác chiến thắng”, cựu tiền vệ AC Milan khẳng định.  

Từ một ngôi sao phòng ngự nổi tiếng với cá tính mạnh mẽ, Gennaro Gattuso trên băng ghế huấn luyện giờ đây đang chứng minh rằng ĐT Italia của mình rồi sẽ trở thành một phiên bản khác biệt, có đủ sức mạnh và cả niềm khao khát để sẵn sàng chinh phục những đỉnh cao mới.