Tôi đã trau dồi cách chạm bóng và kỹ thuật cá nhân bằng cách đá một quả bóng vào tường hàng trăm lần, kiểm soát nó và lặp lại liên tục, từ hàng trăm trận đấu diễn ra mỗi buổi tối; từ đường phố cho đến các mặt sân đầy sỏi, ở đâu cũng được. Ngay cả tại Ajax, tôi vẫn có bài tập chuyền bóng và sút bóng trước khi bước vào một trận đấu.
Ở Ajax, chúng tôi hiểu một cầu thủ được xây dựng từ bốn yếu tố: chiến thuật, kỹ thuật, thể chất và tinh thần. Nếu bạn muốn trở thành cầu thủ chuyên nghiệp, bạn phải làm sao để bốn yếu tố này đạt trình độ cực kỳ cao, nếu không bạn sẽ không thể vượt lên.
Huấn luyện viên có thể giúp một cầu thủ trẻ hoàn thiện dựa trên bốn yếu tố này, đưa nó vào các buổi tập. Ví dụ như nếu một cầu thủ có vấn đề với trọng tài, thì trên sân tập, bạn phải nói rằng mọi người đều có thể phạm lỗi với cậu ta còn cậu ta sẽ chẳng được hưởng quả phạt nào nữa. Phải chuẩn bị cho cậu ta tinh thần đối phó với những điều như vậy.
Đó cũng là những gì đã xảy ra với tôi. Cruyff muốn tôi cứng rắn hơn. Khi còn chơi bóng ở cấp độ trẻ, tôi đột nhiên bị giáng xuống tập với đội thấp hơn. Các huấn luyện viên muốn khơi gợi sự phản kháng từ tôi. Họ không cho tôi đứng làm tường trong các tình huống chống sút phạt vì muốn tôi giao tiếp với thủ môn nhiều hơn. Và khi tôi thi đấu ngoài cánh, huấn luyện viên đã giao nhiều vị trí khác nhau để tôi chiêm nghiệm sự ảnh hưởng từ vị trí tôi ưa thích nhất.
Điều này không nhất thiết nhắm đến việc cải thiện điểm yếu kém nhất của cầu thủ mà là giúp họ thử nghiệm bản thân. Đôi khi các cầu thủ phải tự tư duy – nhưng có phải ai cũng tự làm được đâu?
Ngày nay, việc huấn luyện dù ở cấp độ nào đi nữa cũng chặt chẽ hơn thời của tôi rất nhiều. Tôi không biết chính xác ở Anh như thế nào nhưng ở Hà Lan, mọi thứ đều sắp đặt dành cho trẻ em – sân cỏ nhân tạo, huấn luyện viên khắp mọi nơi và rất nhiều chương trình tập luyện đa dạng để tham gia. Lũ trẻ được dạy nhiều hơn, và có vẻ điều này khiến cho sự sáng tạo giảm đi đôi chút. Đôi khi xem một trận đấu bóng đá trẻ, bạn sẽ nhìn thấy những gì tôi gọi là huấn luyện viên PlayStation – họ điều khiển còn các cầu thủ răm rắp làm theo, không nghĩ ngợi nhiều.
Bạn chỉ có những cầu thủ giỏi nếu như để cho họ sáng tạo, nhưng khi bước qua tuổi mười tám, các cầu thủ sẽ không còn cơ hội. Thời gian duy nhất họ trao đổi với huấn luyện viên là thời gian họ ra sân. Tôi nghĩ nếu so với thời tôi với thế hệ bây giờ, các cầu thủ trẻ mất khoảng 15-20 giờ chơi bóng mỗi tuần. Con số này tương đối nhiều. Các huấn luyện phải cố gắng khơi gợi sự sáng tạo bằng cách khác, để cầu thủ trẻ hiểu được nó quan trọng đến mức nào.
| Bergkamp tin rằng việc tập luyện chăm chỉ giúp anh tạo nên ‘những tác phẩm để đời’ |
Trong khoảnh khắc nổi tiếng nhất sự nghiệp của mình, tôi đã sử dụng động tác chân, sự thăng bằng và kỹ thuật cá nhân. Tất cả những điều đó ai cũng có thể học; chúng chỉ là thứ công cụ khi bạn cần tới, nhưng sự sáng tạo là khi tôi biết khi nào phải sử dụng công cụ nào.
Tôi đã trau dồi cách chạm bóng và kỹ thuật cá nhân bằng cách đá một quả bóng vào tường hàng trăm lần, kiểm soát nó và lặp lại liên tục, từ hàng trăm trận đấu diễn ra mỗi buổi tối; từ đường phố cho đến các mặt sân đầy sỏi, ở đâu cũng được. Ngay cả tại Ajax, tôi vẫn có bài tập chuyền bóng và sút bóng trước khi bước vào một trận đấu.
Nhưng đó là chuyện của thế hệ tôi và thế hệ đi trước. Chúng tôi chỉ ra ngoài đường và quần thảo với quả bóng cho đến khi mệt nhoài. Giờ đây, cuộc sống còn rất nhiều thứ khác hấp dẫn – điện thoại di động, trò chơi điện tử và nhiều thứ khác nữa – bọn trẻ không còn ra ngoài nhiều như trước.
Đó không phải sự khác biệt duy nhất. Đã 14 năm từ khi tôi ngừng thi đấu, bóng đá đã thay đổi rất nhiều. Bên ngoài, mọi thứ đều phát triển ở quy mô to lớn hơn – tiền bạc, độ phủ sóng, truyền thông xã hội. Còn trên sân, trận đấu diễn ra nhanh hơn ở thời tôi một chút.
Nhưng có một điều không thay đổi – bạn có thể nhìn thấy những đội như Liverpool hay Manchester City đang theo đuổi một triết lý riêng và gặt hái thành công với nó. Các đội bóng khác thì vẫn cố gắng để bắt kịp.
Một trong những thay đổi lớn nhất là việc sử dụng số liệu thống kê và cách chúng được sử dụng để giải thích liệu một cầu thủ có giỏi hay không. Một lần nữa, điều này minh chứng mọi lĩnh vực đều phát triển.
Khi tôi còn thi đấu, các chỉ số đều rất cơ bản và tôi không đoái hoài gì đến chúng trong một thời gian dài, cho đến khi Arsene thảo luận với tôi - khi đó tôi đã ngoài 30: ‘Số liệu thống kê cho thấy hiệu quả của anh giảm bớt sau 60-70 phút thi đấu, đó là lý do tại sao tôi luôn rút anh khỏi sân’.
Tôi nói: ‘Được rồi thưa sếp, nhưng số liệu thống kê của sếp đâu cho thấy dù chỉ đá 80%, em vẫn có thể thực hiện những đường chuyền nguy hiểm trước khung thành’. Tôi luôn gọi nó pre-assist (đường chuyền trước tình huống kiến tạo) - khoảnh khắc chia cắt hàng thủ đối phương rồi dẫn đến bàn thắng nhưng không phải đường chuyền cuối cùng.
Tất nhiên, bạn có thể rút điều gì đó từ các con số thống kê – thường là dữ liệu vật lý như khoảng cách di chuyển trong trận hoặc những thứ tương tự - nhưng lý tưởng nhất là bạn kết hợp được thông số đó với sự nhạy bén và kỹ thuật của cầu thủ. Điều này dường như vẫn hết sức khó khăn dù bóng đá đã phát triển rất nhiều.
| Bergkamp đánh giá rất cao Kevin De Bruyne và David Silva |
Với một số cầu thủ, các con số thống kê không sinh ra để đánh giá họ. Ví dụ như Roberto Firmino của Liverpool. Bạn phải tự quan sát để biết anh ta quan trọng đến mức nào với đội bóng của mình. Tương tự là David Silva, một người mà ngày còn ở Manchester City đã cho thấy sự ảnh hưởng cực lớn thông qua tỷ lệ chuyền bóng và cách cậu ấy thiết lập nhịp độ trận đấu.
Số liệu thống kê là một cách để nhìn vào trận đấu nhưng nó không phải cách duy nhất. Tôi vẫn nghĩ đôi mắt sẽ đưa quyết định rõ ràng hơn về một số điều nhất định và sau đó, số liệu thống kê sẽ chứng minh bạn đúng hay sai. Một ngày nào đó, có lẽ bạn sẽ có mọi thông số bạn cần nhưng hiện tại thì tôi biết chính xác mình thích xem cầu thủ nào nhất.
Khi nghe tin Kevin De Bruyne giành danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất năm của Hiệp hội cầu thủ chuyên nghiệp trao tặng, tôi đã có cảm giác nhẹ nhõm. Cậu ấy đã chơi xuất sắc trong nhiều năm liên tục mà không nhận được sự công nhận cá nhân xứng đáng. Bây giờ thì cậu ấy đã có.
Tôi thực sự thích xem De Bruyne thi đấu và đã theo dõi suốt trong thời gian dài. Tôi nhớ lần đầu tiên gặp anh ấy, khi tôi cùng Ajax đối đầu với Wolfsburg trong trận giao hữu tiền mùa giải: cậu ấy vào sân trong hiệp hai, toát ra sự tự tin và ung dung khi cầm bóng, bên cạnh tầm nhìn bao quát trận đấu. Cậu ấy có thể nhìn thấy mọi thứ, khắp mọi nơi, dù cho đứng ở vị trí nào đi nữa. Đó dĩ nhiên là điều tôi cực kỳ đánh giá cao.
De Bruyne đưa đội bóng của mình tiến lên phía trước cũng như sở hữu kỹ thuật điêu luyện. Nếu bạn làm những gì tôi vừa nói ở phần đầu – tập luyện và tập luyện từ khi còn trẻ - thì những gì cậu ấy làm được, bạn cũng làm được. Đôi khi trong các trận đấu ở Premier League, tôi phát hiện những cầu thủ phải nhìn vào bóng trong mỗi lần chạm.
Những cầu thủ giỏi, ý tôi là những người giỏi nhất, luôn biết bóng ở đâu. Họ không cần phải nhìn vào bóng – thay vào đó, họ nhìn vào không gian. Không gian là thứ quan trọng nhất trong bóng đá. Tôi nghĩ họ có khả năng làm được nếu như thuở nhỏ, họ chơi bóng đủ nhiều. Tôi đã trải qua những điều như vậy và đó sẽ là lời khuyên của tôi dành cho cầu thủ trẻ ngày nay: luyện tập, luyện tập và luyện tập.
Tôi luôn nghĩ mình có thể tiến bộ hơn, và bạn cũng vậy. Là một huấn luyện viên, tôi không ngừng học hỏi, tiếp thu những ý tưởng mới, quan sát và nhìn ra những thứ có thể tạo nên sự khác biệt cho tôi và người khác.
- Dennis Bergkamp trò chuyện cùng phóng viên Thomas Bevan của BBC