Matt Pyzdrowski, một cựu thủ môn chuyên nghiệp từng thi đấu ở Mỹ và Thuỵ Điển, hiện đang đóng vai trò cây viết phân tích thủ môn cho The Atheltic đã có những lời giải thích vì sao thủ môn Andre Onana thất bại ở Man Utd.
Khi Manchester United chiêu mộ André Onana vào mùa hè năm 2023 với mức phí chuyển nhượng ban đầu là 51 triệu euro, thương vụ này được xem là một bước ngoặt lớn của CLB chủ sân Old Trafford.
Sau hơn một thập kỷ gắn bó với David de Gea, họ muốn hiện đại hóa lối chơi của mình. Một thủ môn nổi tiếng với phản xạ siêu phàm và khả năng cản phá xuất thần đã ra đi, gương mặt mới được mang về với mục tiêu tái định hình cách Man United phòng ngự lẫn tấn công. Onana không chỉ đơn giản là “biết” chơi chân, mà thậm chí còn xuất sắc trong khía cạnh này, và anh được chiêu mộ để làm nền tảng cho hệ thống của Erik ten Hag: Một “người gác đền” có thể biến áp lực thành lợi thế. Chàng trai này không chỉ là một thủ môn giỏi, anh còn được kỳ vọng sẽ “sắm vai” một “nhạc trưởng” thứ hai của đội, chỉ khác ở chỗ anh có đeo găng tay.
Hai năm sau, khi Onana đồng ý gia nhập CLB Thổ Nhĩ Kỳ Trabzonspor theo dạng cho mượn, sự đối lập giữa lý thuyết và thực tế đã trở nên quá rõ ràng. Những hình dung từng có vẻ rất hợp lý giờ đây lại trở thành minh chứng cho sự mong manh trong mối quan hệ giữa một thủ môn và môi trường xung quanh anh ta.
Onana vốn luôn là mẫu thủ môn chuyên biệt. Anh tỏa sáng nhất khi được chơi trong các đội bóng có cấu trúc rõ ràng, những yêu cầu ổn định và lối chơi cụ thể. Ở Ajax, những biến hóa trong hệ thống của Ten Hag đã mang tới cho Onana sự an toàn để mạo hiểm, bởi anh biết các đồng đội sẽ luôn có mặt ở đúng những vị trí mà họ cần chiếm lĩnh.
Tại Inter, tập thể đầy kỷ luật của Simone Inzaghi cũng đã mang tới sự cân bằng tương tự: Phòng ngự chắc chắn và kiểm soát bóng vững vàng. Mọi thành viên trong hàng thủ 3 trung vệ của Inzaghi đều giỏi nhận và xử lý bóng dưới áp lực. Trong các môi trường như vậy, khả năng chuyền bóng đa dạng cự ly và phong cách chọn vị trí đầy táo bạo của Onana đã trở thành những món vũ khí tuyệt vời, có thể giúp đội bóng của anh chuyển từ thế thủ sang thế công chỉ bằng một đường chuyền.
Ở Manchester, anh chưa bao giờ tìm thấy được sự ổn định đó. Những chấn thương đã khiến hàng thủ của đội bóng này liên tục bị xáo trộn, tuyến giữa thì thường xuyên bị lép vế trong việc kiểm soát trận đấu. Những nỗ lực pressing của bộ ba tiền đạo cũng diễn ra không đồng bộ và thiếu sự gắn kết. Sự rõ ràng, rành mạch trong các hệ thống từng giúp Onana thăng hoa nay đã biến mất. Điều đó quan trọng, bởi anh không phải là mẫu thủ môn có thể sống chung với sự hỗn loạn. Lối chơi của ngôi sao người Cameroon luôn gắn liền với nhịp điệu và sự vững vàng của hệ thống bao quanh anh.
Ngay sau khi ký hợp đồng với Man United, Onana từng bị thủng lưới bởi một cú lốp bóng khi đứng cách khung thành hơn 27 mét trong một trận đấu giao hữu với Lens. Sự liều lĩnh từng góp phần giúp thủ môn này rực sáng ở Ajax và Inter nay lại biến anh thành trò cười ở đội chủ sân Old Trafford. Thời kỳ đỉnh cao phong độ, Onana luôn thi đấu với thần thái tràn trề sự tự tin, như trong cuộc hành trình cùng Ajax tiến tới vòng bán kết Champions League vào năm 2019 hay giúp Inter giành vé vào chơi trận chung kết năm 2023. Những năm tháng đẹp đẽ ấy đều được nuôi dưỡng bởi đà thăng hoa mà anh có được sau các màn toả sáng: Những trận đấu hay nối tiếp nhau xuất hiện, cho đến khi niềm tin của chàng trai này trở nên không thể lay chuyển.
Nhưng sự tự tin từng thúc đẩy Onana mạnh mẽ bao nhiêu thì khi nó biến mất anh cũng tụt dốc nhanh bấy nhiêu. Man United đã không thể mang đến cho thủ môn người Cameroon một bệ phóng ổn định, thế là anh đã phải vô cùng chật vật trong việc tạo nên những màn trình diễn đáng tin cậy. Thật ra thì Onana vẫn có những khoảnh khắc loé sáng, chẳng hạn như khi anh khiến Pep Guardiola phải khen là “phi thường”, nhưng đồng thời cũng đầy rẫy những màn trình diễn tệ hại tột cùng khó có thể thông cảm.
Nhìn lại, ngay chính mùa giải đầu tiên của Onana ở Manchester đã đặt ra những dấu hiệu không lành. Trong trận đấu ra mắt ở Premier League, đối đầu Wolverhampton Wanderers, một pha băng ra tranh chấp không chiến quá liều lĩnh và khinh suất với Sasa Kalajdzic vào cuối trận đấu của anh hoàn toàn có thể khiến Man United phải chịu một quả penalty. Vài tuần sau, trong một trận đấu với Bayern Munich ở Champions League, Onana đã để cho một cú dứt điểm hết sức bình thường của Leroy Sane đi lọt qua tay một cách ngớ ngẩn (sau đó anh yêu cầu được có thêm một buổi phỏng vấn riêng với kênh truyền thông của CLB để công khai xin lỗi về màn trình diễn của mình trong trận thua 3-4 đó).
Rồi tới Istanbul. Chuyến làm khách trước Galatasaray có lẽ chính là trận đấu tệ hại nhất trong sự nghiệp của thủ môn người Cameroon: Một pha phá bóng tệ, một đường chuyển hỏng và 2 bàn thua làm anh trông chẳng khác nào một tên hề đã khiến Onana hoàn toàn sụp đổ dưới ánh đèn Champions League. Đối với một thủ môn được mang về để nâng tầm Man United, đêm hôm ấy lại trở thành minh chứng cho sự mong manh của anh.
Công bằng mà nói thì Onana cũng đã nỗ lực vùng dậy. Sau thảm hoạ ở Istanbul, anh đã tìm lại được sự vững vàng và duy trì một phong độ mạnh mẽ trong phần lớn năm 2024. Khâu chọn vị trí của anh đã trở nên sắc bén hơn, khâu ra quyết định trở nên an toàn hơn, còn khả năng phân phối bóng lại trở thành điểm mạnh. Có một giai đoạn anh thực sự thể hiện được hình ảnh mà Man United đã kỳ vọng, một “người gác đền” đủ sức chứng minh niềm tin của Ten Hag là hoàn toàn đúng đắn.
Nhưng đến tháng 11 và tháng 12 năm đó, những vấn đề cũ lại bắt đầu tái diễn. Những pha mắc lỗi quen thuộc và các sai sót nhỏ dần tích tụ thành những câu chuyện lớn. Các đường chuyền của anh mất đi độ chính xác, sự quyết đoán của anh suy giảm và nỗi nghi ngờ lại bủa vây. Mỗi tình huống phản công của đối thủ là mỗi lần các fan Man United phải đau tim, bởi ít ai tin tưởng Onana có thể cản phá được ngay cả những cú sút rất đơn giản.
Bên ngoài sân cỏ, áp lực cũng ngày một nặng nề hơn. Màn tranh cãi qua lại với cựu cầu thủ Man United, Nemanja Matic, vào tháng 4 chính là một lời nhắc nhở về việc Onana gần như không còn khoảng trống nào để cho phép anh chứa thêm những sai lầm nữa. Anh vốn không định khơi mào cuộc khẩu chiến đó, nhưng một khi nó nóng lên thì chỉ càng khiến cho sự soi mói mà anh phải hứng chịu trở nên nghiêm trọng hơn. Đối với một thủ môn đang cố gắng gầy dựng lại sự tự tin thì đó lại là một vết rạn nữa trong nền móng. Bên trong cộng đồng người hâm mộ Man United vốn đã chia ba xẻ bảy trong quan điểm về Onana, niềm tin đang dần cạn kiệt.
Thật khó để không liên tưởng đến biến cố tai hại nhất trong sự nghiệp của Onana, khi mâu thuẫn chiến thuật với HLV trưởng Rigobert Song của Cameroon tại World Cup 2022 khiến anh rời ĐTQG này ngay giữa giải và thậm chí còn tuyên bố giã từ sự nghiệp bóng đá quốc tế tạm thời. Cả hai sự việc đều khắc họa cùng một bức tranh: Một thủ môn không ngần ngại giữ vững lập trường, nhưng cũng chính những cảm xúc và sự thẳng thắn ấy có thể khiến anh bị cô lập chứ không chỉ trở thành nguồn cảm hứng.
Sau đó, Onana lại mắc lỗi trực tiếp trong cả hai bàn thua của Man United trong trận hòa 2-2 với Lyon ở vòng tứ kết Europa League mùa trước, chỉ một ngày sau những phát ngôn gây tranh cãi từ Matic. Những sai lầm ấy chính là giọt nước tràn ly. Trước đây, nhiều CĐV vẫn sẵn sàng bao dung, coi các lỗi lầm của thủ môn người Cameroon là một phần trong quá trình thích nghi. Nhưng lần này, sự cảm thông gần như biến mất. Ý niệm rằng anh là một canh bạc xứng đáng để đặt niềm tin đã phai nhạt.
Khi Onana trở lại trong giai đoạn tập huấn tiền mùa giải vào tháng Bảy, cảm giác chung là mọi chuyện đã đi quá xa để có thể cứu vãn. Yêu cầu ký hợp đồng mới của anh trong mùa hè đã khiến bầu không khí càng trở nên căng thẳng, đặc biệt là trong mối quan hệ với HLV trưởng Ruben Amorim, và việc anh quay lại đội trong tình trạng chấn thương, thiếu cảm giác thi đấu chỉ càng khiến sự thất vọng dâng cao. Với một thủ môn mà phong độ phụ thuộc rất nhiều vào sự tự tin và việc được tin tưởng, thì những quyết định ấy đã bào mòn nặng nề niềm tin rằng Onana có thể trở thành điểm tựa ổn định mà United đang vô cùng cần đến.
Tất nhiên chúng ta cũng phải bàn qua kỹ thuật của thủ môn người Cameroon. Onana thường vào thế thủ với hai chân dang rộng, một phong cách từng được nghiên cứu kỹ lưỡng từ thời anh còn chơi cho Ajax và được chứng minh là giúp cho anh ngã người cản phá những cú dứt điểm tầm thấp nhanh hơn phần lớn các thủ môn khác. Khi đạt phong độ đỉnh cao, tư thế đó chính là lý do Onana có thể thực hiện những pha cứu thua thần sầu nhiều như cơm bữa. Nhưng đây cũng là một kỹ thuật đòi hỏi sự tỉnh táo và quyết đoán tuyệt đối. Mọi cử động đều phải chính xác, mọi quyết định đều phải dứt khoát. Còn khi sự hoài nghi len lỏi vào tâm trí, hoặc thể trạng không đảm bảo, tư thế ấy sẽ trở thành một gánh nặng thay vì lợi thế. Đôi chân không còn được định hướng bằng sự tự tin, khâu căn thời điểm mất đi sự chính xác, và những pha bung người thường đưa anh tiếp cận quả bóng một cách nhanh chóng nay lại trở nên nặng nề, kém hiệu quả. Thứ vũ khí từng là dấu ấn trong lối chơi của anh giờ đây lại khiến anh dễ bị khai thác.
Thật ra ban đầu Man United vốn không có ý định chiêu mộ thủ môn mới trong mùa hè này. Nhưng những sai lầm của Onana trước Grimsby Town tại League Cup chưa đẩy 2 tuần trước đã thay đổi tất cả. Tình huống ngôi sao người Cameroon để thủng lưới bởi cú sút nhắm vào cột gần của Charles Vernam là một lỗi lầm gần như không thể bào chữa. Sự lưỡng lự của Onana đã hiện lên rất rõ ràng. Thay vì thủ thế vững vàng và phản xạ dứt khoát, anh lại bị mắc kẹt giữa các lựa chọn và để cho quả bóng lọt qua khe hẹp giữa mình và khung thành. Nếu xét riêng lẻ thì bàn thua này có thể chỉ là một cú sảy chân nhỏ. Nhưng khi đặt trong bối cảnh toàn bộ quãng thời gian Onana khoác áo đội chủ sân Old Trafford, nó lại trở thành một tình huống mang tính biểu tượng. Nó cho thấy Onana đã tụt dốc nghiêm trọng tới mức nào so với hình ảnh chàng thủ môn điềm tĩnh, tự tin từng đứng hiên ngang trong một trận chung kết Champions League. Mọi hy vọng nhỏ nhoi còn sót lại về việc khôi phục hình ảnh ấy coi như đã hoàn toàn tan biến trong khoảnh khắc đó.
Điều khiến trường hợp của Onana trở nên đặc biệt chính là sự tồn tại song song quá rõ ràng của hai “phiên bản” của anh. Có một Onana ở Inter, gần như không thể bị đánh bại, làm chủ vòng cấm và tham gia vào quá trình triển khai bóng một cách mượt mà kể cả khi đối thủ có là Manchester City. Và có một Onana ở Manchester, lạc lõng, chật vật trước những đối thủ mà đáng lẽ ra anh phải vượt trội. Nhưng cả hai phiên bản ấy đều không phản ánh trọn vẹn câu chuyện. Một phiên bản đã được nâng đỡ bởi một hệ thống gắn kết, còn một phiên bản đã bị kéo xuống hố sâu tuyệt vọng bởi sự hỗn loạn. Sự thật nằm đâu đó ở giữa.
Thực tế là Man United cần một mẫu thủ môn khác. Họ cần sự điềm tĩnh và uy quyền, một “người gác đền” có thể mang tới sự ổn định bất chấp hoàn cảnh. Onana, dù tài năng tới đâu, đã không thể trở thành nhân tố đó. Ở Man United, anh thường “sắm vai” tấm gương phản chiếu môi trường quanh mình thay vì ổn định nó, và ở một CLB mà sự hỗn loạn đã trở thành một đặc trưng từ bao lâu nay, thì sự kết hợp ấy sẽ chỉ dẫn tới thảm hoạ.
Mối duyên từng được coi là một bước chuyển mình đầy táo bạo giờ đây lại kết thúc như một lời nhắc nhở khác về tình trạng hiện tại của Man United. Đối với Onana, quãng thời gian này sẽ không được nhớ tới vì tài năng của anh, mà sẽ là vì khoảng cách khổng lồ giữa kỳ vọng và thực tế. Với Man United, cuộc hành trình tìm kiếm một thủ môn đủ sức mang đến sự ổn định mà họ rõ ràng đang thiếu vẫn sẽ tiếp tục, và tân binh Senne Lammens được kỳ vọng sẽ mang tới điều mà Onana đã không thể.
Suy cho cùng, vấn đề chủ yếu nằm ở hoàn cảnh mà Onana bị đặt vào hơn là năng lực của anh. Ngôi sao người Cameroon vẫn là một thủ môn giỏi với những sở trường sẽ toả sáng mạnh mẽ trong các tập thể có tổ chức và quy củ. Nếu được chơi cho một phiên bản khác của Man United, với một hệ thống pressing bài bản, hàng thủ ổn định và một tuyến giữa giỏi kiểm soát trận đấu, thì bộ kỹ năng của anh có lẽ đã là một mảnh ghép lý tưởng. Nhưng với phiên bản hiện tại của họ, một CLB vẫn đang loay hoay tìm kiếm lối đi, thì kết quả lại là một thất bại đáng quên. Mối duyên với Onana không phải là một ý tưởng sai lầm, mà chỉ đơn giản là sai thời điểm mà thôi.
Nguồn: “Andre Onana: Why has it not worked out for the goalkeeper at Manchester United?” của Matt Pyzdrowski, một cựu thủ môn chuyên nghiệp từng thi đấu ở Mỹ và Thuỵ Điển, hiện đang đóng vai trò cây viết phân tích thủ môn cho The Atheltic.