Từ Kane đến Dembele: Khi việc thuận cả hai chân tạo nên sự khác biệt

Phút 100 trong trận đấu giữa Liverpool và Brentford cuối tuần qua, đội bóng của Arne Slot vẫn còn một cơ hội cuối cùng để tìm kiếm bàn gỡ hòa.

Alexis Mac Allister nhận bóng ở biên trái, xoay người rồi thực hiện pha tạt bóng hoàn hảo về cột xa. Mohamed Salah quan sát kỹ, di chuyển đúng nhịp và thậm chí đã chạm được vào bóng. Nhưng pha chạm bóng đó lại đi chệch hoàn toàn so với ý đồ. Thay vì đón bóng trong tư thế mở, Salah lại cố gắng vặn người để dùng chân trái sở trường, khiến bóng bay lên trời.

Ví dụ này không nhằm mục đích chỉ trích Salah. Trước đó vài phút, tiền đạo người Ai Cập đã ghi một bàn thắng đẹp mắt bằng chân không thuận, với cú ra chân bản năng đưa bóng găm thẳng nóc lưới. Nhưng tình huống trên cho thấy có nhiều cầu thủ sẵn sàng làm mọi cách chỉ để dứt điểm bằng chân thuận.

Cộng đồng bóng đá luôn tồn tại tranh luận về việc một cầu thủ chuyên nghiệp nên thuận cả hai chân như thế nào. Một mặt, chân thuận giúp họ dứt điểm chính xác như dùng dao mổ, với độ tin cậy gần như tuyệt đối. Mặt khác, nếu chịu khó dùng chân không thuận, cầu thủ sẽ có nhiều góc dứt điểm, cũng như có nhiều lựa chọn hơn trước khung thành.

Theo một nghiên cứu tại 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu, khoảng cách và vị trí dứt điểm phản ánh rõ mức độ phụ thuộc vào chân thuận: Càng dứt điểm xa khung thành, cầu thủ càng có xu hướng dùng chân thuận. Còn những ai dứt điểm từ cánh trái thường dùng chân phải và ngược lại.

Dễ hiểu khi phần lớn cầu thủ chuyên nghiệp là những người thuận chân phải. Kể từ mùa giải 18/19 tại Premier League, 70% cầu thủ được xác định là thuận chân phải (vì họ thực hiện ít nhất 60% cú sút bằng chân phải), 26% thuận chân trái, còn 4% còn lại là thuận cả hai chân, tức là tỉ lệ dứt điểm bằng hai chân gần như cân bằng (45-55%).

Với các nhà phân tích đối thủ, việc biết cầu thủ thích dùng chân nào cực kỳ quan trọng. Nếu biết một cầu thủ luôn cố di chuyển trái bóng về chân thuận, hậu vệ có thể chặn góc sút hoặc ép họ xử lý bằng chân không thuận.

Ethan Nwaneri (Arsenal) là cầu thủ dứt điểm bằng chân trái nhiều nhất, khi 96% cú sút của anh đến từ chân này. Theo sát là Tyler Dibling và Cole Palmer (cùng 92%). Ở chiều ngược lại, Mateo Kovacic và Ryan Gravenberch có tới 97% cú sút bằng chân phải, trong khi Hudson-Odoi (93%) và Cody Gakpo (92%) cũng nằm trong nhóm “một que”, khi họ thường xuyên bó vào trong để dứt điểm từ cánh trái.

Trong khi đó, nhóm thuận hai chân thật sự rất hiếm. Chúng ta có Dango Ouattara (Brentford), người có tỉ lệ dứt điểm rất cân bằng ở cả hai chân: 55% pha dứt điểm bằng chân trái, 45% bằng chân phải. Thậm chí Antoine Semenyo (Bournemouth) còn đều hơn, với tỉ lệ 54% – 46%.

Không cầu thủ tại Premier League dứt điểm nhiều bằng Semenyo kể từ đầu mùa giải 24/25, với 144 cú dứt điểm không tính phạt đền. Con số ấy cho thấy với anh, không có pha dứt điểm nào là bất khả thi, dù đến từ góc hẹp hay ở tư thế khó.

Dù vậy, Salah vẫn là ngoại lệ đáng nể. Cầu thủ người Ai Cập gần như chỉ dùng chân trái, nhưng lại luôn nằm trong nhóm săn bàn hàng đầu. Mùa trước, anh ghi 29 bàn ở Premier League và giành Chiếc giày vàng thứ tư trong sự nghiệp, với chỉ 15% pha dứt điểm đến từ chân phải, tỉ lệ thấp hơn hầu hết các cây săn bàn châu Âu (không tính đánh đầu).

So với các tay săn bàn hàng đầu khác, Salah “một màu” hơn hẳn. Trong 7 mùa giải gần nhất, chỉ một mùa duy nhất anh dứt điểm bằng chân phải quá 20% tổng số cú sút. Harry Kane thì khác: Là người thuận chân phải, nhưng các pha dứt điểm bằng chân trái của anh luôn ổn định ở mức 25-30%, nghĩa là cứ sau 3-4 cú sút bằng chân phải thì sẽ có 1 cú sút bằng chân không thuận. Chính sự linh hoạt này đã giúp Kane tiếp tục thống trị danh hiệu Vua phá lưới Bundesliga hai mùa liên tiếp tại Bayern.

“Tôi đã phải tập rất nhiều với chân trái,” Harry Kane kể lại trong một cuộc phỏng vấn năm 2020.

“Ở độ tuổi 17-18, tôi chỉ tập bằng chân trái. Nếu buổi tập hôm đó là sút bóng, tôi sẽ chỉ dùng chân trái, vì tôi biết mình đã làm tốt với chân phải rồi.”

Một ví dụ khác là Erling Haaland. Ở mùa giải 21/22, người ta nhận thấy số cú sút bằng chân phải của tiền đạo người Na Uy tăng vọt. Là bởi khi còn khoác áo Dortmund dưới thời HLV Marco Rose, anh đã làm việc riêng với Alexander Zickler, cựu tiền đạo Bayern Munich và giờ là trợ lý HLV tại RB Leipzig để cải thiện khả năng dứt điểm bằng chân phải.

Từ mùa giải 18/19 đến nay, Premier League chỉ ghi nhận bốn trường hợp cầu thủ chia đều 50/50 số cú sút giữa hai chân (với tối thiểu 25 cú dứt điểm/mùa), gồm có Matej Vydra (Burnley, mùa 20/21), Danny Welbeck (Brighton, mùa 20/21) và Leandro Trossard, người duy nhất làm được điều đó hai lần (Brighton 20/21 và 22/23).

“Tôi vẫn ưu tiên chân phải,” Trossard chia sẻ trong buổi phỏng vấn đầu tiên khi ra mắt Arsenal vào tháng 1/2023. “Nhưng tôi gần như thuận cả hai chân và đó là lý do khiến tôi khó bị kèm. Tôi thích dứt điểm bằng chân trái, vì tôi biết mình có thể ghi bàn. Tôi thoải mái với cả hai chân và điều đó giúp tôi rất nhiều.”

Nếu phải chọn ra cầu thủ tiêu biểu nhất cho khả năng hai chân như một, thì đó chính là Ousmane Dembele của PSG. Từ khi còn thi đấu cho Rennes, Dembele đã khiến phóng viên bối rối khi nói rằng: “Tôi thuận chân trái, nhưng sút tốt hơn bằng chân phải.”. Đó là một lợi thế mà rất ít tiền đạo có thể tự hào.

Từ mùa 20/21 đến nay, đương kim Quả bóng vàng gần như thay đổi luân phiên chân thuận mỗi mùa. Có năm anh sút nhiều bằng chân phải, năm sau lại nghiêng về chân trái và luôn giữ tỉ lệ gần như 50/50. Điều đó một phần đến từ vị trí linh hoạt mà anh đảm nhiệm ở Barcelona lẫn PSG. Anh có thể chơi mọi vị trí trên hàng công mà không ảnh hưởng đến khả năng dứt điểm từ bất kỳ góc nào.

Khi HLV Luis Enrique quyết định kéo Dembele vào đá số 9 ảo, PSG như được lột xác trong nửa sau mùa giải trước. Cầu thủ người Pháp bùng nổ, góp công lớn vào cú ăn bốn lịch sử khi ghi 35 bàn trên mọi đấu trường.

Ví dụ điển hình nhất cho khả năng chơi bóng bằng cả hai chân chính là loạt luân lưu vòng 1/8 Champions League gặp Liverpool. Anh bước lên chuẩn bị đá bằng chân trái, nhưng rồi vòng qua chấm phạt đền và đổi sang chân phải khiến Alisson hoàn toàn bị đánh lừa, trước khi tung cú sút chính xác vào góc xa.

Những cầu thủ dứt điểm tốt bằng cả hai chân luôn hiếm, nhưng kỷ nguyên dữ liệu và phân tích chiến thuật đang khiến nhu cầu ấy ngày càng lớn. Hậu vệ ngày nay có thể nắm rõ mọi thói quen xử lý bóng của đối thủ, từ góc sút, chân thuận cho đến hướng di chuyển ưa thích. Vì vậy, các tiền đạo buộc phải trở nên khó đoán hơn, đặc biệt là trong khoảnh khắc ra chân.

Với khả năng dứt điểm bằng cả hai chân, Dembele không chỉ là một ngoại lệ, mà còn là hình mẫu lý tưởng cho thế hệ tiền đạo trong tương lai.

Theo New York Times