Chiến thuật Euro 2016: Ngày suy tàn của đế chế Tiki-Taka

Khi Tây Ban Nha thua tâm phục khẩu phục Italia thì người ta đã thấy hết sự hết thời của Tiki-Taka nhưng vẫn còn ĐT Đức để níu kéo. Thế nhưng thất bại không thể chối cãi của Die Mannschaft trong trận Pháp 2-0 Đức vào đêm qua có thể là dấu chấm hết cho lối chơi này.

Lối chơi nào cũng sẽ bị bắt bài

Trong lịch sử bóng đá thế giới, đã từng có rất nhiều lối chơi được sinh ra. Trước Tiki-Taka thì người Italia có Catenaccio, người Hà Lan có tổng lực, người Anh có tạt cánh đánh đầu… Thế nhưng hầu như mọi lối chơi đều nhanh chóng bị hóa giải trong thời gian ngắn. Tiki-Taka là trường hợp tồn tại lâu nhất trên đỉnh cao của đội tuyển Tây Ban Nha cũng như CLB Barcelona. Một phần vì nó biến ảo thật, nhưng một phần quan trọng vì những đội bóng thực hiện lối chơi này đều là những CLB, đội tuyển sở hữu những ngôi sao sáng nhất thế giới. Từ Barca, đội tuyển Tây Ban Nha rồi Bayern và cuối cùng là ĐT Đức. Với những đội bóng như thế thì khả năng Tiki-Taka ngự trị được trong thời gian dài là hợp lý.

Thế nhưng lối chơi nào cũng có giới hạn của nó, và có lẽ Euro 2016 sẽ là giải đấu cuối cùng của Tiki-Taka. Tàn dư của lối chơi này khiến nơi khởi đầu của nó là Tây Ban Nha thất bại thảm hại tại World Cup 2014 và mới đây là trận thua toàn diện trước Italia. Trước đó ở vòng bảng thì La Roja cũng thất bại trước đội hình 2 của Croatia để đánh mất ngôi nhất bảng. Việc thầy trò HLV Del Bosque bị loại không làm ai bất ngờ bởi với rất nhiều người thì kiểm soát bóng nhiều không nói lên điều gì. Trong thời đại bây giờ thì chạy nhiều mới ra chiến thuật chứ không phải là cầm bóng hay dứt điểm nhiều.

ĐT Đức là bản nâng cấp hơn của Tiki-Taka khi Joachim Loew kết hợp rất tốt với cách vận hành pressing hiện đại. Thế nhưng sau 2 trận đấu trầy da tróc vẩy trước Italia và Pháp thì những tử huyệt lớn nhất đã bộc lộ. Họ cầm bóng gần 70% nhưng dứt điểm trúng khung thành thì ít hơn. Die Mannschaft vượt qua Thiên Thanh nhờ loạt đá luân lưu nhưng trước Pháp thì họ không còn gặp may nữa. Đoàn quân của Joachim Loew bị thủng lưới 2 lần và gần như bất lực trong việc tìm bàn gỡ. Nhìn cái cách mà ĐT Đức chuyển sang tạt cánh đánh đầu trong 20 phút cuối đủ để hiểu chính họ đã đầu hàng với lối chơi Tiki-Taka của mình.

Đi ngược lại xu thế

ĐT Đức là chứng nhân cuối cùng về lối chơi Tiki-Taka bởi họ từng lên ngôi tại World Cup 2014. Joachim Loew ít nhiều có thành công là nhờ kết hợp giữa cách đá kiểm soát bóng và pressing. Nhưng vì quá thiên về cầm bóng mà Die Mannschaft dần tụt lại so với các đối thủ. Neuer vẫn dâng lên rất cao để trở thành vị trí đánh chặn cuối cùng nhưng các vị trí khác, đặc biệt là tiền vệ và tiền đạo không giữ được sức ép cần thiết. Cũng không thể trách Ozil và các đồng đội bởi họ còn phải làm nhiệm vụ tấn công. Chưa kể, khi quá mải mê tìm bàn thắng họ lại sa đà vào kiểm soát bóng. Rồi khi pressing bị bỏ quên thì lối chơi dần trở nên bế tắc là dễ hiểu.

Pressing kết hợp Tiki-Taka hay tấn công là thất sách bởi tại Euro 2016 lần này thì xu hướng là phòng ngự phản công. Hầu hết các đội vào sâu tại giải đều chơi với đội hình thấp, rình rập nhưng phòng ngự từ xa ngay bên phần sân nhà. Bồ Đào Nha và xứ Wales là 2 trong 4 đội vào bán kết trung thành với lối chơi nay. Hay kể cả ĐT Pháp đá tấn công ở vòng ngoài trước đối thủ yếu hơn nhưng khi gặp ĐT Đức cũng chấp nhận đá phòng ngự phản công và lập tức phát huy tác dụng. Hãy nhìn cách những cầu thủ thiên về sức như Pogba, Matuidi, Kante, Sissoko lấn lướt những bậc thầy kỹ thuật như Ozil, Kroos, Draxler, Goetze để thấy vòng xoay bóng đá đã thay đổi. Đó là hình ảnh đại diện cho lối chơi pressing đã lấn lướt Tiki-Taka như thế nào.

Kết luận

Bóng đá cũng như cuộc sống, thay đổi không ngừng và người ta luôn phải thích nghi để bắt kịp với cái mới. Chiến thuật trong bóng đá dù hay, dù ảo diệu đến đâu thì trước sau gì cũng bị bắt bài. Và sau gần 10 năm thống lĩnh thì Tiki-Taka đã bị lụi tàn sau kỳ Euro 2016. Kể cả sau này có đội nào dùng cách đá này nhưng muốn thành công thì phải kết hợp với những cách vận hành khác. Cũng giống như Catenaccio, tạt cánh đánh đầu hay tổng lực, Tiki-Taka sẽ trở thành một phần của bóng đá nhưng không phải đỉnh cao nữa.

Doãn Công