Giải vô địch bóng đá thế giới dành cho nam đang có quy mô lớn hơn bao giờ hết. Theo đó, kỳ World Cup diễn ra vào mùa hè năm sau tại Mỹ, Mexico và Canada sẽ có 48 đội tuyển, tăng mạnh so với thể thức 32 đội trước đây.
Tháng trước, Cape Verde, quốc gia chỉ có 525.000 dân trở thành đất nước nhỏ thứ hai trong lịch sử lọt vào vòng chung kết (VCK), đồng thời gia nhập Jordan và Uzbekistan trong danh sách những đội lần đầu dự World Cup. Và mới đây, Curacao chính thức là quốc gia nhỏ bé nhất góp mặt ở sân chơi lớn nhất hành tinh với chỉ 156.115 dân.
Nhưng dù số đội đã tăng gấp đôi so với kỳ World Cup trên đất Mỹ vào năm 1994, 8/10 quốc gia đông dân nhất thế giới vẫn vắng mặt. Mới đây nhất là trường hợp của Nigeria, cường quốc bóng đá của châu Phi nhưng đã bị DR Congo loại ngay vòng play-off.
Hãy cùng Trên đường Pitch lý giải vì sao nhiều quốc gia đông dân lại không góp mặt tại sân chơi lớn nhất hành tinh. Số liệu dân số lấy từ Worldometer tại thời điểm bài viết được đăng.
Ba nước đến từ Nam Á: Ấn Độ, Pakistan và Bangladesh
Ấn Độ: 1.463.865.525 dân, Pakistan: 255.219.554 dân, Bangladesh: 175.686.899 dân
Tổng số lần dự World Cup: 0
Ấn Độ là quốc gia đông dân nhất thế giới. Hai nước còn lại là Pakistan và Bangladesh cũng nằm trong top 8. Ba đất nước đến từ Nam Á chiếm tới 23% dân số toàn cầu.
Thế nhưng, không quốc gia nào trong số này từng dự World Cup. Năm 1950, Ấn Độ được dự VCK theo dạng đặc cách, nhưng cuối cùng lại rút lui vì nhiều lý do, từ việc bất đồng chuyện chọn đội hình cho đến thời gian chuẩn bị quá ngắn… Khi ấy, World Cup mới diễn ra lần thứ tư, chỉ ba năm sau khi Ấn Độ cùng Pakistan giành độc lập (Bangladesh sau đó tách khỏi Pakistan vào năm 1971).
Từ đó đến nay, Ấn Độ chưa bao giờ tiến gần tới việc giành quyền dự World Cup. Ở vòng loại lần này, họ bị loại ngay vòng 2 khi chỉ thắng 1 trong 6 trận vòng bảng. Khoảnh khắc đáng nhớ nhất của bóng đá Ấn Độ là năm 1964, khi họ đoạt ngôi á quân trong một kỳ Asian Cup có… 4 đội. Pakistan chưa từng góp mặt ở bất kỳ giải đấu lớn nào. Còn Bangladesh thua cả 4 trận trong lần duy nhất tham dự Asian Cup vào năm 1980.
 |
| Người hâm mộ Ấn Độ giương cao biểu ngữ vinh danh Sunil Chhetri, cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất mọi thời đại của đất nước |
Xét về vị trí địa lý lẫn bối cảnh thể thao, ba quốc gia này có rất nhiều điểm tương đồng. Khu vực này (cùng Afghanistan ở phía bắc và Sri Lanka ở phía nam) chiếm gần một nửa số quốc gia chơi cricket trên thế giới. Cricket là môn thể thao số một, mang đậm dấu ấn của thời kỳ thuộc địa Anh và trở thành một phần quan trọng trong bản sắc dân tộc.
Sự phổ biến của cricket phần nào giải thích cho việc thiếu cơ sở hạ tầng và tài trợ cho bóng đá. Dù vậy, bóng đá vẫn rất được hâm mộ, bằng chứng là sự ủng hộ nhiệt tình của người dân địa phương dành cho Argentina và Brazil tại các giải đấu lớn.
Không một CLB nào trong 3 nước này từng lọt vào vòng chung kết AFC Champions League hay giải tiền thân của nó, Asian Club Championship. Các giải bóng đá trong nước cũng đang gặp những khó khăn. Indian Super League đang tạm dừng do LĐBĐ Ấn Độ gặp khó trong việc bán bản quyền thương mại. Theo Reuters, nhiều CLB nước này đã tạm dừng hoạt động đội một, bao gồm cả nhà vô địch Mohun Bagan Super Giant.
Pakistan thậm chí còn tệ hơn. Đây là quốc gia đông dân nhất thế giới không có giải VĐQG. Pakistan Premier League đã ngừng hoạt động từ mùa 18/19.
Trung Quốc
Dân số: 1.416.096.094
Số lần dự World Cup: 1
Khác với các quốc gia Nam Á, sự sa sút kéo dài của bóng đá nam Trung Quốc có những nguyên nhân rất phức tạp.
Họ mới chỉ góp mặt tại World Cup một lần vào năm 2002, nhưng thua cả 3 trận và không ghi nổi 1 bàn. Giữa thập niên 2010, chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố phải “giải bài toán bóng đá Trung Quốc” và đặt mục tiêu đưa đất nước trở thành một cường quốc bóng đá.
Những tập đoàn khổng lồ như Suning hay Evergrande được khuyến khích rót tiền vào Chinese Super League (CSL). Đổi lại, họ có thêm cơ hội quảng bá thương hiệu ra thế giới và quan trọng hơn là được “điểm cộng” chính trị.
Một loạt bom tấn chuyển nhượng ồ ạt kéo đến CSL, nhưng mô hình này nhanh chóng trở nên thiếu bền vững. Các quy định tài chính chặt chẽ xuất hiện, đặc biệt là đánh thuế nặng lên cầu thủ ngoại. LĐBĐ Trung Quốc cảnh báo sẽ xử lý “những khoản chi thiếu kiểm soát, phí chuyển nhượng cao ngất ngưởng và mức lương vô lý”.
Nhậm chức từ năm 2013, chủ tịch Tập đã công bố bộ ba tham vọng: Dự, đăng cai và vô địch World Cup. Ông yêu cầu xây 70.000 sân bóng và 20.000 trung tâm huấn luyện trước năm 2020. Bóng đá trở thành môn bắt buộc ở trường học dành cho trẻ từ 6 tuổi trở lên.
Dù vậy, ĐTQG của họ vẫn gặp khó khăn. CSL có lượng khán giả trung bình 25.000 người/trận, mỗi vòng đấu thu hút hơn 200.000 CĐV tới sân, nhưng đội tuyển lại xếp thứ 93 thế giới và thứ 13 châu Á. Tham vọng của chủ tịch Tập đến giờ vẫn chưa thành hiện thực.
Tuy nhiên, bóng đá nữ Trung Quốc lại khác. Họ là gương mặt quen thuộc của World Cup nữ khi góp mặt 8 trong 9 kỳ từ giải đầu tiên vào năm 1991, và từng chỉ thua Mỹ trong trận chung kết 1999 sau loạt luân lưu.
Indonesia
Dân số: 285.721.236
Số lần dự World Cup: 1 (với tên gọi Đông Ấn Hà Lan)
Bóng đá là môn thể thao số một tại Indonesia, nhưng lần duy nhất họ dự World Cup là từ năm 1938, khi đất nước còn mang tên thuộc địa. Indonesia giành độc lập 7 năm sau đó.
Là quốc gia đông dân thứ tư thế giới, Indonesia lâu nay gặp khó trong việc tạo ra những cầu thủ đẳng cấp do thiếu cơ sở hạ tầng. Gần đây, họ bắt đầu tận dụng nguồn cầu thủ gốc Indonesia ở châu Âu, chủ yếu tại Hà Lan.
 |
| Các cầu thủ Indonesia ăn mừng chiến thắng trước Philippines ở vòng loại World Cup 2024 |
Theo Cục Bảo hộ Công dân Indonesia, có khoảng 2,2 triệu người Indonesia sống ở nước ngoài, trong đó có 1,7 triệu người ở Hà Lan, quốc gia đã cai trị đất nước này trong hơn ba thế kỷ.
Trong danh sách 23 cầu thủ ở đợt tập trung tháng 10 vừa qua, có tới 15 cầu thủ sinh tại Hà Lan, 1 ở Bỉ, 1 ở Tây Ban Nha và 1 ở Phần Lan (Eliano Reijnders, em trai của cầu thủ đang chơi cho Manchester City, Tijjani Reijnders).
Chiến lược tận dụng kiều bào này đã giúp Indonesia tiến bộ rõ rệt. Họ lọt vào vòng knock-out Asian Cup 2023, cũng như lọt tới vòng 4 vòng loại World Cup 2026 và chỉ thua Saudi Arabia và Iraq với cách biệt 1 bàn. Chín tháng trong hành trình đó được dẫn dắt bởi cựu danh thủ Hà Lan Patrick Kluivert.
Indonesia vẫn chưa dự World Cup với tư cách một quốc gia độc lập, nhưng việc tiếp tục lỡ hẹn giờ đây đã được xem là một nỗi thất vọng lớn.
Nigeria
Dân số: 239.402.653
Số lần dự World Cup: 6
Đội tuyển ba lần vô địch châu Phi lỡ hẹn với World Cup lần thứ hai liên tiếp, dù trước đó đã góp mặt ở 6 trong 7 VCK, từ năm 1994 đến 2018. Ngoài ra, Nigeria từng vào vòng 1/8 ở cả hai kỳ World Cup thập niên 1990, nhưng kể từ đó chỉ vượt qua vòng bảng đúng một lần và vẫn chưa thắng nổi trận đấu loại trực tiếp nào.
Không ai nghi ngờ chất lượng và chiều sâu đội hình Nigeria, với hàng chục ngôi sao đang chơi tại các giải VĐQG hàng đầu châu Âu. Tại AFCON, họ đã 8 lần giành vị trí trong top 3 chỉ tính riêng thế kỷ này.
Nigeria cũng là ông vua của bóng đá trẻ thế giới, với 5 lần vô địch U17 World Cup và có 8 lần vào chung kết. Nhưng trớ trêu thay, họ lại không vượt qua vòng loại ở hai kỳ U17 World Cup gần nhất.
Ở cấp CLB, bóng đá Nigeria lại không mạnh như đội tuyển. Ngoại trừ hai chức vô địch châu Phi liên tiếp của Enyimba (2003 và 2004), Nigeria không có thêm danh hiệu nào trong suốt 61 năm lịch sử giải đấu.
Vấn đề lớn nhất của bóng đá Nigeria có vẻ nằm ở cách quản lý và điều hành. Trước trận play-off gặp Gabon năm nay, các tuyển thủ thậm chí đã đình công buổi tập vì bị nợ thưởng và tranh chấp tài chính với LĐBĐ Nigeria.
Dân số Nigeria đã tăng hơn gấp đôi so với năm 1994 (khi mới 105 triệu người), một ví dụ điển hình cho thấy việc dân số tăng lên không đồng nghĩa với thành công trong bóng đá.
Nga
Dân số: 143.997.393
Số lần dự World Cup: 11 (7 lần với tư cách Liên Xô, 4 lần với tư cách Liên bang Nga)
Các ĐTQG và CLB của Nga đang bị cấm tham dự các giải đấu của FIFA và UEFA, kể từ khi đất nước này tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine vào tháng 2/2022.
Khác với nhiều quốc gia trong danh sách này, Nga sở hữu truyền thống bóng đá dày dạn. Với tư cách quốc gia độc lập, họ từng vào tứ kết World Cup 2018 khi làm chủ nhà. Trước đó một thập kỷ, họ vào bán kết EURO 2008, còn Liên Xô trước đây từng vô địch EURO 1960 và 3 lần khác lọt vào chung kết.
Ở cấp CLB, các đội như CSKA, Spartak, Lokomotiv Moscow hay Zenit Saint Petersburg đều là những gương mặt quen thuộc tại đấu trường châu Âu trước lệnh cấm.
Tháng 4 năm nay, chủ tịch FIFA Gianni Infantino nói rằng ông hy vọng Nga sẽ sớm được trở lại với bóng đá thế giới. Nhưng điều đó còn phụ thuộc hoàn toàn vào diễn biến tại Ukraine. Tháng 9/2023, UEFA từng đề xuất cho các đội U17 Nga tham dự trở lại, nhưng kế hoạch này nhanh chóng bị rút lại.
 |
| Tổng thống Nga Vladimir Putin chụp ảnh cùng chủ tịch FIFA, Gianni Infantino tại trận chung kết World Cup 2018 |
Ethiopia
Dân số: 135.472.051
Số lần dự World Cup: 0
Quốc gia đông dân thứ hai châu Phi (chỉ sau Nigeria) từng là một thế lực đáng gờm ở nền bóng đá lục địa đen.
Là một trong số ít những nước châu Phi độc lập ngay sau Thế chiến II, Ethiopia đóng vai trò quan trọng trong những kỳ AFCON đầu tiên. Họ vô địch AFCON 1962 và có thêm hai lần lọt vào top 4 trong thập niên đó. Nhưng từ sau những năm hoàng kim, Ethiopia không còn vượt qua vòng bảng và chỉ 2 lần góp mặt trong 22 kỳ AFCON gần nhất.
Tình trạng này cũng lặp lại ở cấp CLB. Cotton Factory Club (giải thể năm 2000) và Saint George SC từng vào bán kết cúp C1 châu Phi những năm 1960. Kể từ đó, không CLB Ethiopia nào tiến sâu đến vậy ở đấu trường châu lục.
Dù bóng đá rất được yêu thích ở Ethiopia, sự thiếu hụt cơ sở hạ tầng, thiếu đầu tư bóng đá trẻ và nhiều yếu tố tác động bên ngoài khiến ĐTQG nước này gặp khó khăn. Tại vòng loại World Cup 2026, Ethiopia đứng thứ năm trong bảng đấu có 6 đội, với chỉ 9 điểm sau 10 trận.
Philippines
Dân số: 116.786.962
Số lần dự World Cup: 0
Bóng rổ và quyền Anh, những di sản từ thời Mỹ đô hộ mới là những môn thể thao được ưa chuộng nhất ở Philippines. Đó là lý do khiến bóng đá không được đầu tư ngang những quốc gia châu Á khác, dẫn đến việc họ khó sản sinh những cầu thủ hàng đầu.
Đầu những năm 2000, Philippines rơi xuống ngoài top 200 FIFA. LĐBĐ Philippines vì vậy đã phát động chiến dịch thu hút thêm những tài năng sinh ra ở nước ngoài. Nhiều cầu thủ sinh tại Anh được khoác áo ĐTQG như Chad Gould (từng đá cho đội trẻ Bournemouth, Southampton), ba anh em Greatwich gồm Chris, Phil và Simon cùng hai cái tên gây tiếng vang nhất: Phil và James Younghusband.
Thập niên 2010 chứng kiến sự khởi sắc về mặt kết quả, khi Philippines đạt thứ hạng FIFA cao nhất trong lịch sử (111). Họ đã giành chiến thắng đầu tiên tại vòng loại World Cup, cũng như lần đầu dự Asian Cup năm 2019. Nhưng hiện tại, Philippines đứng thứ 141 thế giới, bị loại ở vòng 2 vòng loại World Cup 2026 sau khi chỉ có 1 điểm sau 6 trận.
Tuy nhiên, bóng đá nữ đang trở thành điểm sáng. Philippines lần đầu dự World Cup nữ 2023 và thậm chí đã đánh bại chủ nhà New Zealand 1-0.
Việt Nam
Dân số: 101.598.527
Số lần dự World Cup: 0
Bóng đá Việt Nam từng chịu ảnh hưởng nặng nề từ chiến tranh trong nửa cuối thế kỷ 20, khiến thể thao nói chung khó phát triển. Mãi đến thập niên 1990, một hệ thống chuyên nghiệp mới được xây dựng đầy đủ.
Dù nguồn lực hạn chế hơn nhiều so với các đối thủ châu Á, bóng đá Việt Nam vẫn để lại dấu ấn khi từng có đại diện lọt vào bán kết AFC Champions League Two vào các năm 2009 (Becamex Bình Dương) và 2019 (Hà Nội FC). Nhưng ở sân chơi đẳng cấp hơn là AFC Champions League Elite, các CLB Việt Nam hiếm khi vượt qua vòng bảng.
 |
Về mặt kinh tế, bóng đá Việt Nam vẫn ở mức thua thiệt so với khu vực, nhưng niềm đam mê thì không thua kém ai. Một cuộc khảo sát năm 2022 của Nielsen cho thấy 75% người dân Việt Nam là người hâm mộ bóng đá, tỷ lệ cao hơn bất kỳ quốc gia châu Á nào khác.
Đội tuyển Việt Nam hiện đứng hạng 111 FIFA, hoàn toàn có khả năng lọt vào top 100 và cạnh tranh những tấm vé World Cup mở rộng trong tương lai. Tuy nhiên tại vòng loại 2026, Việt Nam dừng bước ở vòng 2 khi chỉ có 2 chiến thắng sau 6 trận.
Giống Philippines, Việt Nam cũng có bước tiến lịch sử khi lần đầu dự World Cup nữ 2023. Dù thua cả 3 trận vòng bảng, thành tích này cho thấy tiềm năng vươn tầm thế giới của bóng đá Việt Nam.
Theo New York Times
Siêu phẩm ghi bàn mở tỷ số trận đấu của Scott McTominay ở ngay phút thứ 3 đã góp phần đưa Scotland tới World Cup 2026 sau gần 3 thập kỷ chờ đợi.
Đội trưởng Andy Robertson của Scotland thừa nhận anh đã không thể giữ được bình tĩnh trước trận thắng quyết định trước Đan Mạch, trận đấu giúp đội tuyển giành vé dự World Cup lần đầu tiên sau 27 năm. Cảm xúc dâng trào khiến Robertson liên tục nghĩ về người đồng đội cũ tại Liverpool là Diogo Jota.
Curacao đã viết nên trang sử mới khi trở thành quốc gia nhỏ nhất từng giành quyền tham dự vòng chung kết World Cup, sau khi cầm hòa Jamaica 0-0 ở lượt trận cuối vòng loại khu vực Concacaf.
Cựu HLV tuyển Anh Steve McClaren tiếp tục trải qua nỗi thất vọng lớn ở vòng loại giải đấu lớn, khi ĐT Jamaica bị Curacao vượt qua trong cuộc đua tới VCK.
Mexico
Canada
