Đội tuyển Cape Verde được “lắp ráp” từ dân số khoảng 525.000 người, những cộng đồng di cư và 10 hòn đảo, nhưng cuối cùng đã chạm đến sân khấu vĩ đại nhất của bóng đá thế giới.
 |
Chỉ vài tuần sau khi bị loại thảm hại ở Cúp Liên đoàn Anh trước Grimsby Town trong màu áo Man Utd, một chuyện tồi tệ khác vẫn chưa ập đến với Andre Onana và Bryan Mbeumo. Hai cầu thủ này lên đường trở lại tuyển quốc gia cho đợt FIFA Days tháng 9. “Những chú sư tử bất khuất” Cameroon, đội nắm giữ kỷ lục Phi châu với số lần tham dự World Cup nhiều nhất, hướng tới một hòn đảo nhỏ phía tây lục địa đen, nằm ngoài khơi Đại Tây Dương. Và ở đó, họ bị nuốt chửng bởi “những chú cá mập”.
Những chú cá mập ấy chính là “Blue Sharks” – biệt danh của đội tuyển bóng đá nam Cape Verde. Họ lật đổ trật tự sau chiến thắng 1-0 trước Cameroon và trận hòa 3-3 trước Libya ở bảng D vòng loại World Cup 2026 khu vực châu Phi. Chỉ cần một “cú đẩy” nhẹ nữa là đội tuyển của quần đảo với khoảng 525.000 dân này chính thức có mặt tại Bắc Mỹ mùa hè tới.
Và lịch sử gọi tên Cape Verde hôm 13/10 vừa qua, sau chiến thắng 3-0 trước Eswatini. “Những chú cá mập xanh” trở thành đại diện của quốc gia có dân số ít thứ hai từng giành quyền dự ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh, chỉ sau Iceland năm 2018. Nhưng xét về diện tích đất liền, Cape Verde là đất nước nhỏ nhất sẽ có lá cờ tung bay ở một lễ khai mạc của sự kiện bóng đá lớn nhất hành tinh. Từng là thuộc địa của Bồ Đào Nha đến năm 1975, đất nước quần đảo gồm 10 đảo ngoài khơi bờ tây châu Phi đã tạo nên điều kỳ diệu.
 |
Dẫu rằng với định dạng mới được mở rộng lên 48 đội, World Cup đã trao thêm 4 suất cho khối liên đoàn CAF, nhưng Cape Verde thực tế bước vào lượt trận cuối với vị trí nhất bảng đấu. Ở bảng đấu ấy có sự hiện diện của Cameroon, đội đã đặt chuẩn mực World Cup cho châu Phi suốt 40 năm: từng vào đến tứ kết năm 1990 và góp mặt ở 8/11 kỳ World Cup gần nhất.
Trên giấy tờ, trận đấu trước Eswatini sẽ giống như một cuộc dạo chơi với Cape Verde, bởi lần gần nhất đối thủ này biết mùi chiến thắng ở một trận vòng loại World Cup đã là từ tận năm 2015. Nhưng hiệp một không hề dễ dàng, bởi 45 phút ấy giống như việc cả một dân tộc đang trải qua cơn suy sụp thần kinh tập thể hơn là một trận bóng đá.
Khoảng 15.000 khán giả đã có mặt tại SVĐ Quốc gia Cape Verde, nhưng với những lối đi và hành lang chật kín người, con số chính thức phải cao hơn. Vé vào xem trận đấu được bán tại các trạm xăng hoặc tiệm bánh ở thủ đô Praia. Một số được bán online nhưng chỉ dành riêng cho kiều bào. Dù mua ở đâu, họ đều căng thẳng: liệu cơ hội làm nên lịch sử có tuột khỏi tay?
Cảm giác ấy tan biến chỉ 3 phút sau giờ nghỉ, khi Dailon Rocha Livramento dứt điểm cận thành tung lưới Eswatini, khiến cả cầu trường như muốn nổ tung. 6 phút sau, đến lượt Willy Semedo đưa cả đất nước rơi vào trạng thái phát điên vì vui sướng.
Phần còn lại của hiệp hai là một lễ hội. Những đường chuyền được chào đón bằng tiếng “Ole!” từ phút 65. Một cảnh sát bắt đầu khuấy động đám đông, nhiệm vụ chuyên môn lúc này trở thành thứ yếu với anh ta.
Và ở phút bù giờ, kịch bản hoàn hảo được khép lại khi Stopira 37 tuổi, từng giải nghệ vài năm trước nhưng trở lại cho chiến dịch này, đánh đầu ghi bàn ấn định từ cột xa. Các đồng đội của Stopira ăn mừng như thể chính họ ghi bàn. “Chúng tôi cần anh ấy, nên anh quay lại, mang đến năng lượng tích cực cho toàn đội,” hậu vệ cánh phải Steven Moreira nói.
Stopira cởi phăng áo đấu và dây đo nhịp tim khỏi người. Trọng tài cầm sẵn thẻ vàng đứng chờ, có lẽ đến 10 phút, cho đến khi anh “hạ cánh đáp xuống Trái Đất”. Chẳng ai từng thờ ơ với thẻ phạt như Stopira lúc ấy.
Giữa đám đông tràn xuống sân ăn mừng ngày hôm ấy, Dailon Livramento ngã vật xuống, Pico Lopes đi tìm cha mình giữa đám đông, Stopira ôm chầm lấy tất cả, còn Steven Moreira không biết phải làm gì với chính bản thân.
 |
Đội tuyển của những người di cư
Cape Verde từng dự World Cup bóng rổ và bóng ném, nhưng cách đây không bao lâu, đội tuyển bóng đá nam nước này thậm chí còn không thèm tham gia vòng loại World Cup. Chi phí tập hợp cầu thủ từ các đảo khác nhau, bay sang đón những người đang chơi bóng ở châu Âu, rồi đưa họ đến các sân đấu khắc nghiệt và khách sạn tồi tàn trên đất liền của châu Phi là gánh nặng tài chính quá lớn.
HLV trưởng Pedro Leitao Brito, người được gọi bằng cái tên ‘Bubista’, hồi tưởng lại khi ông lần đầu được chọn làm trung vệ ĐTQG vào đầu những năm 1990, tham vọng lớn nhất bấy giờ chỉ là một hành trình tốt đẹp tại giải đấu khu vực dành cho các quốc gia nhỏ ở Tây Phi. Đến khi làm đội trưởng đầu những năm 2000, Cape Verde ít nhất cũng tôn trọng lịch thi đấu vòng loại, nhưng ông vẫn nhớ: “Chúng tôi vẫn cảm thấy mình nhỏ bé.”
Mãi đến năm 2013, Cape Verde mới lần đầu dự Cúp các Quốc gia châu Phi (CAN). Từ đó, hành trình đến với vòng chung kết World Cup diễn ra với tốc độ chóng mặt. Bubista tin rằng kỳ tích đạt được có ý nghĩa hơn nhiều: “Người dân trên toàn thế giới ủng hộ Cape Verde vì chúng tôi là quốc gia có lịch sử di cư.”
Ông sinh ra trên đảo Boa Vista, hòn đảo đông dân nhất Cape Verde trong số 10 đảo có người ở. Điều này phân biệt ông với đa số các tuyển thủ trong đội, chủ yếu được tuyển từ cộng đồng người Cape Verde hải ngoại.
Cape Verde có thể là đội hình phân bố rộng nhất tại World Cup vào mùa hè năm sau. Nhiều người sinh ra và đến với bóng đá chuyên nghiệp ở Bồ Đào Nha, Pháp hay Hà Lan. Bubista đã phải bay đến các CLB ở những quốc gia này, cùng với Bulgaria, Romania, Nga, Phần Lan, Đức, Đảo Síp… để “rước” các học trò.
Vài năm trước, LĐBĐ nước này đã nỗ lực để tận dụng tối đa nguồn nhân lực từ cộng đồng người gốc Cape Verde ở nước ngoài. Vào những năm 1960 và 1970, trước khi giành độc lập, làn sóng di cư lớn từ các đảo diễn ra, tạo nên những “cộng đồng Cape Verde” rải rác khắp thế giới.
 |
Chính từ những cộng đồng ấy, một đội bóng được lắp ghép. Đội hình thi đấu trận gặp Eswatini gồm các cầu thủ sinh ra tại Bồ Đào Nha, Pháp, Ireland, Hà Lan và cả Cape Verde. 25 cầu thủ này đang thi đấu cho các CLB tại 15 quốc gia khác nhau, từ Moreira ở Mỹ đến Ailson Tavares tại Israel, qua Roberto Lopes ở Ireland.
Tiền đạo Dailon Livramento, người sinh ra ở Rotterdam, Hà Lan, từng dõi theo từ xa khi những chú ngựa ô của Bubista suýt vào đến bán kết CAN năm ngoái. Anh có trận đấu ra mắt tuyển Cape Verde 2 tháng sau đó. Với cầu thủ 24 tuổi này, bóng đá cấp độ đội tuyển đến nay vẫn là trải nghiệm kỳ diệu. Livramento ghi bàn quyết định hạ Cameroon 1-0 tại Praia, từ một pha solo bắt đầu từ phần sân nhà, với Mbeumo hụt hơi đuổi theo trong vô vọng và Onana do dự không lao ra.
Ban huấn luyện Cape Verde biết tốc độ của Livramento là vũ khí, nhưng từng nghi ngờ sự tự tin trong dứt điểm của anh. Anh đã trải qua hơn 12 tháng không ghi bàn ở cấp CLB, dù là dưới màu áo Verona của Serie A hay Casa Pia của Bồ Đào Nha, nơi anh sang chơi theo dạng cho mượn hồi tháng 8.
“Các cầu thủ được gọi lên tuyển để làm trọng trách quốc gia, và họ không thể xem cơ hội ấy là chuyện đương nhiên,” Bubista chia sẻ. “Họ đến từ xa xôi, chúng tôi di chuyển quãng đường dài, phần lớn ngồi khoang phổ thông, nhưng chúng tôi có sự gắn kết trong toàn đội, một sự kết hợp hài hòa giữa các cầu thủ kỳ cựu và trẻ trung.”
Trong số các trụ cột lớn tuổi, đội trưởng Ryan Mendes 35 tuổi, hiểu rõ nhất hành trình vươn mình của “Blue Sharks”. Anh thi đấu ở kỳ CAN đầu tiên trong sự nghiệp khi Cape Verde vào đến tứ kết cách đây 12 năm. 85 lần khoác áo tuyển quốc gia của Mendes là những năm tháng bôn ba qua nhiều CLB khác nhau: 8 năm ở Pháp, một mùa tại Championship với Nottingham Forest, và gần một thập kỷ trôi dạt từ Thổ Nhĩ Kỳ đến UAE rồi ngược lại. Mendes dự 4 kỳ CAN, 2 trong số đó có sự đồng hành của trung vệ đang khoác áo Shamrock Rovers của Ireland là Roberto Lopes.
Anh là cầu thủ người Ireland gốc Cape Verde được mời khoác áo đội tuyển quốc gia chỉ vì ai đó nhìn thấy hồ sơ của mình trên LinkedIn. Và giờ đây, Roberto Carlos “Pico” Lopes đã giành vé dự World Cup, điều tưởng như không thể, ở tuổi 33.
‘Pico’ – biệt danh của Lopes, từng là cầu thủ trẻ của tuyển Ireland, nhưng từ 2019 anh cam kết với quê cha đất tổ. Anh nổi tiếng với câu chuyện từng được Cape Verde tuyển mộ thông qua một tin nhắn LinkedIn vào năm 2019 mà anh tưởng là tin nhắn rác.
Pico đủ điều kiện nhờ có cha là người Cape Verde. Anh vẫn có họ hàng trên đảo, gồm dì, chú, nhiều anh em họ và ông nội 98 tuổi vẫn làm việc trong trang trại của gia đình. “Ông tôi không còn phải làm việc nặng nữa, nhưng vẫn chỉ tay năm ngón và ra lệnh cho mọi người,” anh hài hước kể.
Lớn lên, anh thừa nhận mình ít biết về cội nguồn và từng ngại nói đến vì chưa hỏi đúng câu hỏi. Việc thi đấu cho đội tuyển đã thay đổi tất cả. “Tôi học được bao điều về văn hóa, con người, âm nhạc, ẩm thực, ý nghĩa của việc là người Cape Verde. Giờ về Ireland chia sẻ những trải nghiệm ấy... thật tuyệt vời. Mỗi ngày, tôi cảm thấy mình là người Cape Verde hơn một chút.”
“Chúng tôi đã thay đổi rất nhiều,” Giám đốc Kỹ thuật Cape Verde Rui Costa chia sẻ. “Đội U17 đang tiến bộ, đội nữ có thể giành quyền tham dự CAN. Chúng tôi giờ đây có triết lý chơi bóng rõ ràng. Bước tiếp theo là đưa các tài năng trẻ lên đội một. Bây giờ, ai cũng muốn khoác áo tuyển Cape Verde.”
 |
Họ đã vào đến tứ kết CAN 4 lần, bao gồm kỳ gần nhất tại Bờ Biển Ngà. Tuy vậy, Cape Verde sẽ vắng mặt ở kỳ tiếp theo tại Ma Rốc cuối năm nay sau khi thất bại ở vòng loại. Tuy nhiên, sự tiến bộ là không thể bàn cãi: đầu thế kỷ, họ xếp hạng 182 thế giới. Giờ đây là hạng 70, và từng chạm đỉnh 27.
Nguồn tài trợ từ FIFA đã giúp nâng cấp cơ sở vật chất, cộng với vốn đầu tư từ Trung Quốc để xây dựng SVĐ quốc gia, nơi chứng kiến chiến thắng trước Eswatini. SVĐ hình chảo với đường chạy điền kinh, nằm cách trung tâm thủ đô Praia khoảng 20 phút. Nhờ nguồn vốn, nhiều biển chỉ dẫn quanh sân được ghi bằng tiếng Anh và tiếng Trung, chứ không phải tiếng Bồ Đào Nha hay tiếng Creole.
Khi Pele qua đời tháng 12/2022, Thủ tướng Ulisses Correia e Silva tuyên bố đặt tên sân theo huyền thoại Brazil, đáp lại đề xuất kỳ quặc của Chủ tịch FIFA Gianni Infantino rằng mọi quốc gia nên có ít nhất một sân mang tên Pele. Sau này, người ta mới biết Pele chưa từng đến Cape Verde. Cuối cùng, họ giữ nguyên tên “SVĐ Quốc gia Cape Verde”.
Tại trụ sở LĐBĐ Cape Verde, bên ảnh các tập thể xưa của đội tuyển, tủ kính trưng bày hiện vật lịch sử đội tuyển. Nổi bật là biểu ngữ trận giao hữu với Gruzia hồi đầu năm nay. Chắc chắn, chiếc tủ kính ấy sẽ sớm có thêm những báu vật hào nhoáng hơn.
theo The Times và The Athletic
