E-Magazine: Arsene Wenger - Mikel Arteta: Arsenal liệu có đi vào vết xe đổ trước kia?

Arsenal đang đối mặt với nguy cơ trắng tay ở mùa giải 2024/2025. Họ một lần nữa thất bại trong cuộc chiến giành chức vô địch Premier League. Và dù đã đặt một chân vào vòng Tứ kết Champions League, thế nhưng cơ hội đăng quang của Pháo thủ cũng không cao.

Mikel Arteta đã tại vị ở Arsenal hơn 5 năm, khoảng thời gian đủ lâu để biến ông trở thành HLV trưởng có thâm niên cao thứ 3 tại Premier League thời điểm hiện tại, chỉ xếp sau Thomas Frank (Brentford) và Pep Guardiola (Manchester City). Thế nhưng có lẽ không nhiều người từng nhớ mối lương duyên của chiến lược gia sinh năm 1982 này với Arsenal bắt đầu lần đầu tiên khi nào và nó gắn liền với sự kiện gì?

Đó là buổi tối muộn ngày 31/08/2011, tức chỉ 3 ngày sau khi Arsenal thảm bại 2-8 trước Manchester United trong trận thua được xem là tủi hổ nhất lịch sử đội bóng, Arteta thậm chí còn không kịp đến SVĐ Emirates để chụp ảnh ra mắt CLB mới khi đặt bút ký vào bản hợp đồng 4 năm. Thương vụ này tưởng chừng đã thất bại, nhất là khi các cuộc thảo luận trước đó giữa các bên không đem lại kết quả như kỳ vọng. Ngày 30/8/2011, lời đề nghị đầu tiên trị giá 5 triệu bảng của Arsenal nhanh chóng bị gạt bỏ không chút do dự.

Lời đề nghị thứ 2 với 10 triệu bảng sau đó 1 ngày cũng chỉ nhận lại cái lắc đầu. David Moyes không muốn mất Arteta vì anh là ngôi sao của đội bóng. Nhưng đó là trước khi tiền vệ người Tây Ban Nha có cuộc gặp trực tiếp BLĐ Everton để đề đạt mong muốn được ra đi, được chuyển tới chơi bóng trong màu áo của một CLB có suất tham dự Champions League. Sau cùng, Everton đã chấp nhận thỏa hiệp. Cái giá 10 triệu bảng từng bị từ chối trước đó được thông qua. Thương vụ chỉ chính thức được hoàn tất chỉ 1 giờ trước khi thị trường chuyển nhượng mùa hè tại Anh đóng cửa.

Arteta không phải cái tên duy nhất chuyển đến Arsenal trong ngày cuối cùng của tháng 8 năm đó. Trước anh hãy còn đó Park Chu-Young (3 triệu bảng), André Santos (6,2 triệu bảng), Per Mertesacker (7,6 triệu bảng) và bản hợp đồng cho mượn từ Chelsea để nâng cấp sức sáng tạo trên hàng tiền vệ mang tên Yossi Benayoun. Đó đơn giản là một ngày chuyển nhượng hỗn loạn của Arsenal, khi tiếng chuông điện thoại của bộ phận phụ trách công tác chuyển nhượng vang lên không ngớt và chỉ thực sự dừng lại khi đồng hồ điểm 12 giờ đêm.

Trong 4 cái tên cập bến Emirates ngày hôm đó, có những người đã cùng Arsenal gặt hái thành công, nhưng cũng có những người đã thất bại thảm hại và nhanh chóng bật bãi. Rõ ràng, thật khó để đưa ra lựa chọn sáng suốt khi đối mặt với tình cảnh thời gian cấp bách. Arsenal đơn giản là không còn đường lùi khi đưa ra quyết định chuyển nhượng cấp tốc, khi đội bóng chỉ giành 1 điểm sau 3 vòng đấu đầu tiên tại Premier League 2011/2012.

“Đó là một mùa hè tồi tệ nhất trong sự nghiệp dẫn dắt của tôi tại Arsenal. Chưa bao giờ tôi mất nhiều cầu thủ quan trọng như vậy. Đầu tiên là Gael Clichy, sau đó là Cesc Fabregas và Samir Nasri. Chứng kiến sự tháo chạy đó, ngay cả một vài cầu thủ trẻ tiềm năng cũng muốn không còn muốn cống hiến cho đội bóng nữa.”, Giáo sư Arsene Wenger từng thổ lộ như vậy trước truyền thông trong một lần được phỏng vấn.

Có lẽ sau này người ta chỉ còn nhớ về thảm họa thế kỷ của Arsenal diễn ra trên sân Old Trafford thông qua 8 bàn thua mà họ đã nhận sau 90 phút, chứ không còn mấy ai nhớ về căn nguyên thực sự của vấn đề. Arsenal ngày hôm ấy hành quân tới Old Trafford với 3 cầu thủ U21 trong đội hình xuất phát, bao gồm: Carl Jenkinson, Armand Traore và Francis Coquelin. Cả 3 cái tên này đều thi đấu ở vị trí phòng ngự và người “giàu kinh nghiệm” nhất là Traore cũng mới đá chính vài trận tại Premier League. Jenkinson khi ấy vừa chuyển đến từ đội bóng thuộc League 1 là  Charlton Athletic theo dạng chuyển nhượng tự do và được ra mắt trước đó 1 tuần ở trận thua 0-2 trước Liverpool tại vòng 2. Còn với Coquelin, đó là lần đầu đúng nghĩa. Trên băng ghế dự bị, ngoại trừ thủ thành Łukasz Fabianski và tiền đạo Marouane Chamakh, 5 cái tên còn lại đều dưới 21 tuổi và tất nhiên không một ai từng đá chính tại Premier League.

Đối với Arsene Wenger – một người tôn sùng thứ triết lý bóng đá tấn công, ông không cho phép bản thân mang đến Old Trafford một đội hình chắp vá để chơi thứ bóng đá phòng ngự xấu xí, với hi vọng kiếm về một trận hòa. Đó không đơn giản chỉ là nỗi đau khi trải qua một trận thua đậm. Đúng hơn, đó là sự chua xót đến cùng cực của một nhà quản lý không thể giữ chân những ngôi sao trong đội hình mà ông tự tay chọn lọc, đào tạo. Thậm chí, người đội trưởng Fabregas của ông sẵn sàng từ bỏ số tiền thưởng cho lòng trung thành, chỉ để nhanh chóng được thỏa nguyện trở lại Barcelona. Rồi những Clichy, Nasri hay trước đó vài năm là Mathieu Flamini, Aliaksandr Hleb và Kolo Toure, cũng lạnh lùng ra đi vì chính sách trả lương hạn chế của Arsenal.

Ở thời điểm ấy, nhiều người đặt ra câu hỏi rằng nếu những thiếu niên 16 tuổi sẵn sàng rời bỏ quê hương – ngay cả ở những nơi có sẵn lò đào tạo trứ danh như Barcelona – để tiến thân ra nước ngoài, làm cách nào Wenger có thể chắc chắn họ sẽ trung thành với ông, với Arsenal hay với điều gì khác? Một người bạn thân của Wenger từng thổ lộ trước truyền thông: “Wenger  tin rằng tình yêu của các cầu thủ trẻ đối với bóng đá sẽ gắn kết họ với nhau khi họ trưởng thành. Nhưng ông ấy lại quên rằng có rất ít người có thể yêu bóng đá từ sâu thẳm tâm can như chính ông ấy. Chỉ một số người dành trọn con tim cho bóng đá mới đề cao nó hơn cả danh vọng và tiền tài.”

“Cuộc thảm sát trên sân Old Trafford” là mảnh ký ức mà không một Gooners nào muốn hồi tưởng lại, nhưng với riêng cá nhân của Arteta, đó lại là cơ hội duy nhất trong đời để anh khoác lên mình chiếc áo đỏ trắng và trở thành một phần lịch sử của Arsenal. Để rồi cũng chính vì cơ hội đó, đã đưa anh trở lại Emirates một lần nữa. Nhưng lần này là trên cương vị HLV trưởng của Arsenal.

Arteta thừa nhận bản thân học hỏi được rất nhiều điều trong quãng thời gian làm trợ lý cho Pep Guardiola. Và anh cũng luôn cho rằng những trải nghiệm tại Arsenal khi còn là cầu thủ giúp anh rút ra nhiều bài học đắt giá. Chính xác hơn, Arteta học được từ những thất bại của ông thầy Wenger.

Nếu như Wenger loay hoay suốt một thập kỷ chỉ để tìm kiếm truyền nhân của Patrick Vieira, thì Arteta lập tức đưa về “bom tấn” Thomas Partey ngay ở mùa hè đầu tiên dẫn dắt Arsenal, như “viên gạch” đầu tiên xây chắc tuyến giữa. Nếu như Wenger luôn ưu tiên tăng cường hàng công để rồi nhận lại vô số trận thua tan tác vì sai lầm hàng phòng ngự, thì Arteta lại có xu hướng ưu tiên sự chắc chắn của hàng phòng ngự lên hàng đầu. Về cơ bản, chất lượng phòng ngự của cặp trung vệ William Saliba - Gabriel Magalhaes vượt trội hơn tất cả các trung vệ mà Giáo sư sử dụng trong giai đoạn 2007-2018, kể cả khi đặt cạnh bộ đôi Laurent Koscielny – Per Mertesacker được xem là ưu tú nhất của chiến lược gia người Pháp.

Trước đây, truyền thông Anh thường xuyên chế nhạo Arsenal là những đứa trẻ của Wenger vì sự mỏng manh, yếu bóng vía và căn bệnh trầm kha “sợ bóng bổng” của hàng phòng ngự. Thế nhưng Arteta đã nâng tầm hàng phòng ngự ấy, bao gồm cả việc cải thiện đáng kể khả năng chơi bóng bổng. Một vài người từng nói: “Cách tìm kiếm thành công tốt nhất là làm ngược lại những quyết định thất bại của người khác”. Và quả thực, Arteta đã làm vậy.

Thế nhưng có những thứ không thể cân đong đo đếm và cũng khó lòng toan tính được, đó chính là lòng người. Để thành công,”nhân hòa” nhiều khi còn quan trọng gấp bội phần nếu đặt lên bàn cân với “thiên thời, địa lợi”. Arsenal đang trải qua mùa giải khó khăn nhất trong vòng 3 năm trở lại đây. Chức vô địch Premier League 2024/2025 – thước đo lớn nhất bảo chứng cho tham vọng của Pháo thủ gần như đã vụt xa khỏi tầm tay. Với khoảng cách 13 điểm như hiện tại, ngay cả những người lạc quan nhất cũng chẳng dám tin Arsenal đủ khả năng lật đổ ngôi đầu của Liverpool. Và đó đã là mùa giải trọn vẹn thứ 6 mà Arteta không thể mang cúp về Emirates, mùa giải thứ 3 liên tiếp họ đua vô địch thất bại.

Nhiều người đặt ra câu hỏi rằng đằng sau bầu trời London vốn dĩ đang bình lặng kia, liệu có một cơn cuồng phong nào kéo đến trong mùa hè tới? Trong thâm tâm dàn ngôi sao của Arteta như Saliba, Gabriel, Declan Rice, Bukayo Saka, Gabriel Martinelli và Martin Odegaard, liệu có cơn sóng ngầm nào đang trỗi dậy? Họ sẽ phải lựa chọn giữa việc tiếp tục ở lại, tin tưởng vào bài diễn thuyết của ông thầy Arteta về việc thành công sẽ đến trong tương lai, hoặc lắng nghe những lời mời gọi bên ngoài, nơi không ít CLB lớn sẵn sàng trải thảm đỏ để đưa họ về. Đơn cử là trường hợp của Saliba, trung vệ đang được đồn đoán là mục tiêu chuyển nhượng hàng đầu của Real Madrid trong mùa hè 2025.

Trong quá khứ, Fabregas sẵn sàng từ bỏ tiền bạc để trở lại Barcelona. Robin van Persie và Alexis Sanchez hiến mình cho kình địch để đổi lấy tham vọng giành cúp. Ngay cả một huyền thoại của giải đấu như Thierry Henry cũng đã yêu cầu ra đi để tìm kiếm Champions League. Họ đều là những ngôi sao sáng giá nhất trong từng giai đoạn khoác áo Arsenal, đều chọn cách ra đi vì sự nghiệp của bản thân, sau khi mất niềm tin vào tham vọng của đội bóng. Ký ức đau buồn của mùa giải 2011/2012 liệu có quay trở lại một lần nữa?

Người ta nói phòng bệnh hơn chữa bệnh. Một bài học sau cùng mà người thầy Wenger để lại cho Arteta chính là việc phải nắm chặt những gì mình đang có trong tay. Dù bất cứ lý do gì đi chăng nữa, Arsenal không bao giờ chấp nhận việc một ngôi sao của đội bóng ở năm cuối cùng của hợp đồng mà tương lai chưa xác định. Bài học đắt giá của Nasri, Persie và Sanchez hãy còn đó. Dù vẫn thu về mức phí chuyển nhượng nhất định khi để bộ ba kể trên ra đi, tuy nhiên Arsenal hoàn toàn lép vế trên bàn đàm phán.

So với triều đại của Wenger, nền tảng tài chính của Arsenal hiện tại đã tốt hơn rất nhiều. BLĐ đội bóng sẵn sàng đáp ứng mức lương hấp dẫn để giữ chân trụ cột, điều mà Giáo sư từng không được hẫu thuận. Cũng chính vì lẽ đó, nguy cơ Arsenal bị ép giá trên bàn đàm phán khó lòng xảy ra, nhất là khi nhóm cầu thủ được quy hoạch là tương lai của đội bóng luôn còn hợp đồng tối thiểu 2-3 năm. Mới nhất, Saliba được đề nghị gia hạn dù hợp đồng cũ vẫn còn thời hạn đến năm 2027. Nếu đặt bút ký vào giao kèo mới, mức lương dự kiến của trung vệ sinh năm 2001 có thể tăng lên 250.000 bảng/tuần, cao hơn cả những gì Virgil van Dijk đang nhận tại Liverpool. Trong trường hợp xấu nhất, Arsenal vẫn có quyền thu về một khoản tiền lớn để tái đầu tư nếu như Saliba hay bất cứ cái tên nào khác đòi ra đi.

Lịch sử khó lòng lặp lại, nhưng nếu muốn các học trò của mình toàn tâm toàn ý cống hiến cho đội bóng, Arteta cần nhanh chóng gặt hái được thành công. Tham vọng của Arsenal phải là vô địch Premier League và Champions League. Còn không, mọi sự cố gắng nửa vời rồi cũng chẳng đi đến đâu.