Arsenal: Thăng hoa bằng món vũ khí đẹp và tinh tế nhất thế giới bóng đá

“Bằng cách luyện tập,” Mikel Arteta trả lời. Hôm ấy là một ngày của tháng 11 năm 2023, khi nhà cầm quân người Tây Ban Nha được hỏi rằng đội bóng của mình sẽ phải làm những gì để có thể đánh bại các khối phòng ngự lùi sâu. 

Từ đó đến nay, Arsenal đã có quá nhiều cơ hội để “luyện tập” trước những đối thủ chơi như thế. Khi ấy, trong một buổi họp báo trước trận đấu với Lens ở đấu trường Champions League, Arteta đã thảo luận về việc “tìm kiếm chiếc chìa khóa có thể mở những cánh cửa đóng chặt” - một nhiệm vụ mà The Gunners đã tỏ ra rất chật vật trong mùa giải trước. Họ hòa quá nhiều trận (14 trong tổng số 38 trận ở Premier League, kết thúc mùa giải ở vị trí thứ hai năm thứ ba liên tiếp), gặp quá nhiều chấn thương và không ghi đủ bàn thắng (69 bàn, kém xa so với thành tích 86 bàn của nhà vô địch Liverpool).

Nhưng sau 11 vòng đấu của mùa giải 2025/26, mọi thứ đang tươi sáng hơn rất nhiều đối với đoàn quân của Arteta: Arsenal đang chiếm lĩnh vị trí đầu bảng với khoảng cách 4 điểm so với đội đứng thứ hai Manchester City, sở hữu hàng công mạnh thứ ba giải đấu (chỉ xếp sau Man City và Chelsea), đồng thời thể hiện rõ rệt chiều sâu đội hình với thành tích toàn thắng sau 4 trận đã chơi ở vòng bảng Champions League và đã giành vé tiến vào vòng tứ kết Carabao Cup. 

Trong khi The Gunners vẫn được xây dựng trên nền tảng là một hệ thống phòng ngự phi phàm đang nhăm nhe phá vỡ hàng loạt kỷ lục, ở mùa giải này họ cũng đã tìm được cho mình “chiếc chìa khóa có thể mở những cánh cửa đóng chặt”: Các đường chọc khe.

Arsenal hiện chính là đội bóng chọc khe nhiều nhất ở Premier League mùa này. Trùng hợp thay, “gã hàng xóm” đáng ghét của họ ở Bắc London, Tottenham Hotspur, lại chính là cái tên đứng chót trên bảng xếp hạng về hạng mục này - một trong những khía cạnh đẹp mắt và tinh tế nhất của bóng đá. 

Đối với Arsenal, đây là một bước tiến vượt bậc so với mùa giải trước, khi số pha chọc khe của họ tụt giảm khoảng 1/4 so với mùa 2023/24. 

Hiện đội bóng này đang thực hiện trung bình khoảng 4 đường chọc khe mỗi trận, con số cao nhất dưới triều đại Arteta kể từ đầu mùa giải 2021/22, và cũng là tần suất cao nhất được ghi nhận ở một đội bóng Premier League kể từ đoàn quân Chelsea của mùa giải 2018/19, khi HLV của The Blues là Maurizio Sarri. 

Nhìn chung, những đường chọc khe của Arsenal có thể được phân chia thành 4 nhóm chính trong một “biểu đồ chiến thuật hình Venn” - và tất nhiên là vẫn có những điểm giao thoa giữa các nhóm. 

CHỌC KHE SỚM

Khi Arsenal và tiền đạo tân binh Viktor Gyokeres dần thích nghi với nhau, dạng đường chuyền này đã ngày càng xuất hiện nhiều hơn nhằm phục vụ ý đồ khai thác khoảng trống phía sau phòng tuyến của đối thủ trước khi họ chuyển trạng thái từ “mid-block” (khối phòng ngự tầm trung) sang “low-block” (khối phòng ngự lùi sâu).

Tuyển thủ quốc gia Thụy Điển là một số 9 rất giỏi khai thác “tuyến đường” hành lang trong bằng các pha di chuyển không bóng khôn ngoan, đặc biệt lợi hại khi đối đầu với những hàng thủ dâng cao.

Đó chính là lý do vì sao Arsenal bắt đầu thực hiện nhiều hơn những đường chuyền chéo sân một chạm từ cánh phải, vào thời khắc đối thủ tuy đã dàn xếp ổn định khối phòng ngự của mình nhưng vẫn chừa lại khoảng trống mênh mông sau lưng.

  

Bằng công thức này, hậu vệ trái Riccardo Calafiori, từ một vị trí nằm tại “hành lang trong” phía cánh trái, đã kiến tạo cho Gyokeres ghi bàn thắng thứ ba – một tình huống mà anh dẫn bóng cắt vào phía trong sân đấu từ cánh rồi dứt điểm – trong chiến thắng 5-0 trên sân nhà trước Leeds United hồi tháng 8.

“Cậu ấy giúp chúng tôi trở thành một đội bóng mạnh hơn rất nhiều. Chúng tôi đã trở nên khó lường hơn,” Arteta khẳng định khi được hỏi về Gyokeres sau chiến thắng 4-0 trước Atletico Madrid ở Champions League hồi tháng 10. “Cậu ấy sở hữu thể chất tuyệt vời và có thể mở ra khoảng trống cho tất cả mọi người.”

Lối đá trực diện này cũng phù hợp một cách hoàn hảo với những cầu thủ chạy cánh đầy tốc độ mà Arsenal đang có trong đội. Ví dụ, trong tình huống dưới đây tiền vệ Eberechi Eze đã lùi sâu trước khối phòng ngự tầm trung co cụm của Atletico Madrid rồi tung ra một đường chọc khe tuyệt vời đưa bóng đi xuyên qua hậu vệ trái và trung vệ lệch trái của đối thủ, mở ra cơ hội ghi bàn cho tiền đạo cánh phải Bukayo Saka sau một cú bứt tốc.

Trong trận đấu với Slavia Prague trên sân khách ở đấu trường Champions League, họ cũng đã tung ra hai đường chuyền vượt qua hệ thống phòng ngự đối thủ chỉ trong vòng 10 giây – một trận đấu mà The Gunners đã giành chiến thắng 3-0.

Đầu tiên, Gabriel phất bóng ra sau lưng hàng thủ với quỹ đạo hướng tới tiền đạo cánh trái Leandro Trossard. Khi cầu thủ người Bỉ thất bại trong pha tranh chấp tay đôi sau đó, Slavia phá bóng lên, nhưng Declan Rice đã nhanh chóng đoạt được bóng hai. Anh lập tức tung ra một cú phất bóng khác với quỹ đạo đi xoáy vào phía trong hậu vệ cánh trái đối thủ, tìm đến Saka, người sau đó tung ra một cú dứt điểm nguy hiểm nhưng tiếc là bị thủ môn cản phá thành công.

 

Một ví dụ khác là đường chuyền dài của Calafiori cho Eze thoát xuống phía sau hàng thủ đối phương rồi kiến tạo cho Gyokeres ghi bàn trong chiến thắng trên sân nhà trước Nottingham Forest hồi tháng 9. Tuy nhiên, khoảnh khắc ấn tượng nhất, xét theo tầm quan trọng của trận đấu, phải là đường chuyền của Eze dành cho Gabriel Martinelli trong cuộc đối đầu Manchester City trên sân Emirates ngay tuần sau đó. 

NHỮNG NHÁT ĐÂM Ở HÀNH LANG TRONG

Đây là một bài tấn công cánh quen thuộc của Arsenal, đặc biệt là bên cánh phải. Tiền vệ Martin Odegaard thường xuyên tung ra những cú chọc khe chéo sân bằng chân trái vượt qua hậu vệ biên đối thủ, chủ yếu là nhắm tới Saka.

Trong trận thắng 2-0 của The Gunners trước West Ham United hồi tháng 10, chúng ta có thể thấy rõ mô típ này. Lần này, Odegaard dạt hẳn ra biên, đưa bóng vào vòng cấm đầy tinh tế để Saka thoát xuống rồi tung ra một cú trả ngược vào phía trong, nhưng bằng cách nào đó cả Gyokeres lẫn Eze đều chẳng thể tận dụng được cơ hội quá ngon ăn này.

Tới cuối hiệp 1, bài phối hợp ấy lại một lần nữa xuất hiện nhưng với 2 nhân sự khác và tạo nên bàn thắng mở tỷ số trận đấu. Tiền vệ Lucas Paqueta của West Ham đã bị hút ra biên để phòng ngự Saka, nhờ đó Martin Zubimendi được tự do ở khu trung tuyến. 

Lần này, người chạy chỗ không bóng ở hành lang trong – vượt qua Mateus Fernandes – để đón lấy đường chọc khe của Zubimendi chính là Eze. 

Thủ môn Alphonse Areola đã cản phá được cú sút của Eze, nhưng Declan Rice, cầu thủ chơi thấp nhất trong bộ ba tiền vệ của Arsenal, đã băng lên đá bồi ghi bàn – giống như những gì Martinelli đã làm trên sân nhà trước Atletico (sau cú sút của Gyokeres) và Saka cũng từng có một tình huống tương tự trong chiến thắng trước Brighton & Hove Albion tại Carabao Cup (đá bồi sau pha dứt điểm của Andre Harriman-Annous). 

CÁC TAM GIÁC BAN BẬT Ở ZONE 14

Một chiêu thức đậm chất Arsene Wenger, và thường thì chúng không phải là những tình huống phối hợp được “thiết kế” chi tiết và hoàn thiện trên sân tập mà chủ yếu mang tính ngẫu hứng, khi các cầu thủ Arsenal tìm cách kết nối với nhau thật nhanh tại những khoảng trống nằm ở vùng trung lộ ngay bên ngoài vòng cấm đối thủ - không gian được gọi là “zone 14” trong giới chiến thuật. 

Những tình huống như thế luôn cần tới trạng thái “xuất thần” – bất kể ít nhiều - ở các cá nhân tham gia, bởi mục tiêu của chúng là cắt xuyên khối phòng ngự lùi sâu của đối thủ. 

Đây không phải là một miếng đánh mà Arsenal thường xuyên sử dụng ở Premier League mùa giải này: Mùa trước, các chuỗi kiểm soát bóng kết thúc bằng một bàn thắng của The Gunners có trung bình 3,5 đường chuyền diễn ra trong khoảng 12 giây, còn các con số được ghi nhận ở mùa giải này là trung bình 2 đường chuyền trong 6 giây. 

Dưới đây là một ví dụ hiếm hoi: Hậu vệ cánh phải Jurrien Timber xâm nhập vòng cấm và biến thành một tiền đạo tăng viện, tạo lợi thế 4 đánh 3 cho Arsenal rồi di chuyển ra sau lưng trung vệ Sven Botman để dứt điểm bằng một cú đánh đầu.

Tuy nhiên, tại Carabao Cup, The Gunners đã tận dụng rất hiệu quả các “Tam Giác Zone 14” để xé toang Port Vale và Brighton, tạo nên những bàn thắng mở tỷ số. 

Nhân tố then chốt trong cả hai bàn thắng kể trên chính là Mikel Merino. “Bạn sẽ luôn có trong tay nhiều sự lựa chọn nếu bạn có óc sáng tạo,” Arteta nói về việc triển khai tiền vệ người Tây Ban Nha này chơi ở vị trí tiền đạo trung tâm trước chiến thắng giành được trước đối thủ Slavia. 

Chính đường chuyền “xâu kim” sau một pha xoay người của Merino đã kiến tạo cho Eze ghi bàn trước Port Vale, còn trước Brighton anh đã có một cú đánh gót “mở khóa” hàng thủ đối phương và đưa bóng tới chân Myles Lewis-Skelly, trước khi cầu thủ trẻ này căng ngang để Ethan Nwaneri đệm bóng ghi bàn ở cột xa. 

ĐẢO CHIỀU CHỚP NHOÁNG BẰNG NHỮNG PHA PHÁT BÓNG… CỦA ĐỐI THỦ

Dù là mô típ xuất hiện ít nhất so với 3 kiểu tình huống nêu trên, nhưng đây vẫn là một chiếc chìa khóa quan trọng giúp Arsenal chuyển trạng thái bằng chính… các pha phát bóng lên của đối thủ. 

Khoảng một nửa số pha phát bóng từ các đối thủ mà Arsenal đã phải ứng phó đều là những cú phất dài (trên 36,5 mét). Việc có đến 8 đội bóng khác đã đối phó với nhiều cú phát bóng dài hơn Arsenal cho thấy phong cách lên bóng ở Premier League mùa này đang có khuynh nhướng trực diện hơn – đặc biệt là ở những đối thủ đã đấu với Liverpool – và điều này mang tới cho đoàn quân của Arteta thêm một cách thức để đánh phá đối thủ. 

Đó chính là cách tạo nên pha ghi bàn mở tỷ số của Martinelli trong chiến thắng 2-0 trên sân khách trước Athletic Club ở đấu trường Champions League hồi tháng 9, chỉ 36 giây sau khi ngôi sao người Brazil được tung vào sân (lúc trận đấu còn 20 phút).

Cristhian Mosquera đánh đầu phá bóng bay ngược về phía khung thành Athletic sau cú phất dài của thủ môn đối phương, và Declan Rice tiếp tục dùng đầu hất nhẹ nó lên cho Trossard. Tuyển thủ quốc gia Bỉ lập tức gẩy bóng ra phía sau lớp phòng ngự cuối cùng của đối thủ, còn Martinelli thì bứt tốc thoát xuống theo hướng bay của bóng, sau đó anh tách khỏi hậu vệ gần nhất bằng tốc độ vượt trội rồi dứt điểm đánh bại Unai Simon. 

Trong chiến thắng trên sân khách trước Burnley hồi đầu tháng 11 này, một tình huống tương tự cũng đã xuất hiện. 

Zubimendi giành chiến thắng trong pha không chiến và cú đánh đầu của anh đưa bóng rơi thẳng vào vị trí của Gyokeres. Trước cả khi quả bóng đến với ngôi sao người Thuỵ Điển Saka đã bắt đầu bứt tốc, và tiền đạo 27 tuổi lập tức thực hiện một đường chọc khe để anh đâm ra phía sau hàng thủ đối phương. Thật đáng tiếc, trong pha 1 chọi 1 sau đó, Saka đã sút thẳng vào vị trí của thủ môn Martin Dubravka.

***

Thử thách tiếp theo dành cho Arsenal, khi bóng đá cấp CLB trở lại sau 2 tuần nhường chỗ cho FIFA Days, sẽ là nhiệm vụ khoan phá một Tottenham cực kỳ vững chắc - đội bóng này vẫn đang bất bại trên sân khách ở Premier League mùa này (4 thắng, 1 hoà).

Khi còn được HLV thomas Frank dẫn dắt, Brentford từng nhiều lần khiến Arsenal khốn khổ, đặc biệt là ở Emirates, và giờ đây tại Spurs những “mầm xanh” mà ông gieo đang giúp họ tiến bộ mạnh mẽ trong khâu hoạt động không bóng.

Đoàn quân của Arteta đã chứng minh được rằng họ đã tìm ra “chiếc chìa khóa có thể mở những cánh cửa đóng chặt”, nhưng cánh cửa mang tên Tottenham sắp tới có lẽ sẽ khó bật tung hơn rất nhiều. 

Theo Liam Tharme, The Athletic