Xu hướng chiến thuật Premier League 2025/26: Nhanh hơn, cao hơn và xa hơn!

Premier League 2025/26 mới đi qua được 5 vòng đấu. Nhưng đã có không ít chỉ dấu cho những thay đổi trong xu hướng chiến thuật của các đội, mà trong đó nổi bật nhất là cách tiếp cận trận đấu trực diện hơn.

Bóng đá có xu hướng vận hành theo các chu kỳ chiến thuật

Cảm giác như mới chỉ ngày hôm qua, người ta còn bàn tán sôi nổi về triết lý “chơi bóng từ tuyến dưới”, sự ám ảnh với việc chuyền bóng liên tục để “bóp nghẹt" đối thủ, cùng với tính hiệu quả của chiến thuật “pressing tầm cao” đầy tính đột phá.

Tuy nhiên, ngay cả những người hâm mộ Premier League không quá am hiểu về chuyên môn cũng có thể nhận thấy một sự chuyển dịch nhẹ trong phong cách chơi bóng, ngay từ những tuần đầu tiên của mùa giải 2025/26 này.

Đặc biệt, việc Manchester City áp dụng một cách tiếp cận có thể gọi là “công nghiệp” hơn thường lệ trong trận hòa 1-1 với Arsenal đã khiến mọi người chú ý trở lại tới xu hướng lối chơi.

Gần đây, The Analyst đã nhận thấy một vài tín hiệu ban đầu, bao gồm sự tái xuất của các tình huống ném biên dài và việc giảm thiểu các pha phát bóng ngắn từ thủ môn.

Dường như một số lượng đáng kể các đội bóng đang điều chỉnh phương pháp tiếp cận trận đấu trong mùa giải này. Vì lẽ đó, hãy cùng chúng tôi “đào sâu” hơn nữa để xem liệu mọi thứ đã thay đổi đến mức nào.

Dĩ nhiên, mới chỉ 50 trận trong một mùa 380 trận - mẫu thống kê còn nhỏ, và mọi con số hoàn toàn có thể thay đổi. Nhưng ở thời điểm này, có những khác biệt dễ thấy giữa bóng đá mà chúng ta đang được chứng kiến và bóng đá của một, hai năm vừa qua. 

Chuyền bóng: Ít hơn nhưng “chất” hơn

Trong vài năm trở lại đây, bóng đá Ngoại hạng Anh dường như ngày càng phức tạp hóa trong khâu chuyền bóng. Các đội nỗ lực tìm cách thoát pressing, hoặc xuyên phá những khối phòng ngự thấp, và điều đó dẫn tới một xu hướng: số đường chuyền ngày càng tăng.

Một chi tiết thống kê thú vị ít người để ý: mùa giải Ngoại hạng Anh có số pha chuyền bóng nhiều nhất kể từ khi dữ liệu được ghi nhận (2003/04) chính là mùa 2020/21, với trung bình 945,2 đường chuyền mỗi trận. Đây cũng là mùa giải mà đại dịch COVID-19 khiến hầu hết các trận đấu phải diễn ra trên sân không khán giả. Các chuyên gia tin rằng, trong bối cảnh thiếu tiếng hò reo trên khán đài, cầu thủ cảm thấy ít áp lực về tốc độ hơn và do đó chơi chậm rãi, nhiều nhịp chuyền hơn.

Điều đáng nói là ngay cả mùa giải 2023/24, khi khán giả đã trở lại kín sân, con số trung bình vẫn tiệm cận mốc ấy (941 đường chuyền/trận). Nghĩa là xu hướng tăng dần về “tính kiểm soát bằng bóng” vẫn tiếp tục, bất chấp sự thay đổi về bối cảnh.

Thế nhưng, tất cả đã đảo chiều. Mùa trước (2024/25), chỉ còn trung bình 893,4 đường chuyền/trận. Và tới mùa giải hiện tại (2025/26), con số này tiếp tục giảm mạnh, chỉ còn 849,1. Đây là mức thấp nhất kể từ mùa 2010/11 (820,1). Rõ ràng, các đội bóng đang chuyển hướng theo kiểu “ít mà chất”, thiên về sự gọn gàng và trực diện hơn.

Điều đó không có nghĩa họ liều lĩnh hơn trong những đường chuyền. Ngược lại, tỷ lệ chuyền chính xác toàn giải vẫn ở mức cao thứ ba trong lịch sử: 82,6%. Nói cách khác, các đội không chuyền quá nhiều, nhưng vẫn đảm bảo độ chuẩn xác. Điều này phần nào phản ánh sự kiên nhẫn trong khâu triển khai: ta đã thấy không ít trung vệ sẵn sàng giữ bóng rất lâu, chờ đến khi mở ra phương án hoặc bị ép mới chuyền, kéo dài nhịp chờ đợi.

Nhìn chung, các đội chuyền ít hơn, nhưng không đánh đổi sự chính xác. Và đó cũng là câu hỏi đặt ra: liệu phải chăng những chuỗi phối hợp đang dần rút ngắn lại, hướng đến lối chơi trực diện hơn, thay vì mải mê “dệt bóng” như giai đoạn trước?

Chơi trực diện hơn?

Khi đối chiếu dữ liệu của 17 đội bóng đã góp mặt xuyên suốt Ngoại hạng Anh từ mùa trước đến nay, bức tranh hiện ra khá rõ ràng: 11 đội đang thực hiện ít đường chuyền hơn cho mỗi chuỗi lên bóng trong giai đoạn đầu mùa 2025/26 so với mùa 2024/25.

Không chỉ thế, 11 đội cũng tấn công theo trục dọc với tốc độ cao hơn, và trong số đó có 7 đội hội tụ cả hai yếu tố: chuyền ít hơn, lên bóng nhanh hơn. Nghĩa là họ đưa bóng lên phía trước gọn gàng và tốc độ hơn mùa trước. Danh sách này bao gồm cả những cái tên đáng chú ý như Manchester United, Brighton, Newcastle, Brentford, Liverpool và Arsenal.

Nhìn vào số liệu, Man City trở thành trường hợp rất đáng bàn. Từ mức trung bình 5,12 đường chuyền/chuỗi tấn công ở mùa trước, họ giờ chỉ còn 3,97 đường chuyền. Đồng thời, tốc độ tiến lên theo chiều dọc cũng tăng từ 1,43 m/s lên 1,61 m/s. Rõ ràng, lối chơi trực diện bất thường của họ trong trận hòa Arsenal cuối tuần qua đã phản ánh rõ xu hướng này.

Tất nhiên, không phải đội nào cũng chọn cách đi thẳng. Nottingham Forest, từ thời Nuno Espírito Santo đến nay dưới tay Ange Postecoglou, đã lột xác hoàn toàn: từ chỗ là đội ít chuyền nhất giải (2,88 đường chuyền/chuỗi) trở thành đội có chỉ số này cao thứ nhì giải đấu ở mùa 2025/26 (4,20 đường chuyền). Họ cũng đổi ngược phong cách: từ đội nhanh nhất giải về tốc độ lên bóng (2,04 m/s) tụt xuống nhóm chậm thứ sáu.

Brentford hiện là đội trực diện nhất giải về số đường chuyền/chuỗi (2,84), trong khi Chelsea ở thái cực ngược lại — tỉ mỉ và cầu kỳ nhất (4,52).

Một số đội khác lại bất ngờ… “chậm nhịp”. Bournemouth, Everton và Wolves đều giảm tốc đáng kể so với mùa trước, nhưng kết quả thì khá khác biệt. Wolves hiện là đội lên bóng chậm nhất Ngoại hạng Anh (1,46 m/s) và đang ngụp lặn ở cuối BXH. Ngược lại, Crystal Palace lại “bay cao” nhờ trở thành đội tấn công nhanh nhất (2,02 m/s).

Điều khiến nhiều người ngạc nhiên là Tottenham. Dù đã thay đổi người “cầm lái” từ Ange Postecoglou sang Thomas Frank, Spurs không biến chuyển nhiều về mức độ trực diện. Điểm khác biệt duy nhất: họ có xu hướng đẩy bóng lên phía trên nhanh hơn một chút.

Còn lại, đội bóng gần như giữ nguyên toàn bộ chỉ số so với mùa trước là Aston Villa. Nhưng với vỏn vẹn 3 điểm, chỉ 1 bàn thắng và chưa thắng trận nào, có lẽ họ không phải là minh chứng sáng sủa nhất cho việc “giữ nguyên hiện trạng”.

Bóng dài lên ngôi

Quay trở lại với câu chuyện chuyền bóng, câu hỏi đặt ra là: các đội có chơi nhiều bóng dài hơn ở mùa này không? Theo định nghĩa của The Analyst, một đường chuyền dài là đường chuyền có quãng đường di chuyển (bóng) ít nhất 32 mét.

Thực tế, chúng ta đã chứng kiến một vài tình huống “retro” đầy thú vị: ngay từ quả giao bóng, có đội tại Premier League thực hiện cú phất dài kiểu những CLB hạng dưới những năm 90, đưa bóng thẳng ra biên trong phần sân đối thủ.

Số đường chuyền giảm đi mùa này cũng đồng nghĩa khả năng chơi bóng ngắn từ hàng thủ giảm đi. Thống kê chỉ ra: trung bình có 99,7 đường chuyền dài mỗi trận mùa này, tăng 6 đơn vị so với 93,4 mùa trước. 

Tuy nhiên, trước đó không xa, mùa 2023/24 từng chạm mốc 101,3 và mùa 2022/23 còn cao hơn với 104,4. Nghĩa là sự gia tăng hiện tại chưa hẳn là bước ngoặt, mà giống một cú dao động theo chu kỳ.

Nếu bỏ qua các thủ môn, cầu thủ chơi nhiều đường chuyền dài nhất từ đầu mùa chính là Marcos Senesi (Bournemouth), với 73/279 đường chuyền được xếp vào dạng “long pass”.

Nhiều bóng dài hơn đồng nghĩa các chuỗi chuyền bóng ngắn lại. Mùa 2024/25, trung bình một chuỗi chuyền kéo dài 10,4 giây, giúp tiến bóng khoảng 12,6 mét. Sang mùa này, chuỗi chuyền chỉ còn 9,6 giây và tiến bóng trung bình 12,1 mét. Đó là mức thấp nhất trong 10 năm qua, cho thấy bóng được đưa lên phía trước nhanh hơn, thay vì mải “dệt bóng” ở phần giữa sân.

Vậy điều gì làm gián đoạn những chuỗi chuyền ấy? 

Để trả lời câu hỏi ấy, trước tiên cần làm rõ một khái niệm: High turnover, tức khả năng đoạt lại bóng ở tầm cao, khi các đội giành lại bóng trong phạm vi 40 mét gần khung thành đối phương. Đây vốn là “đặc sản” của kỷ nguyên pressing. Nhưng bất ngờ thay, số lượng high turnover lại đang giảm mạnh.

Mùa 2023/24 từng ghi nhận 16,7 tình huống/trận, cao nhất trong 10 năm. Mùa trước giảm còn 14,6, và mùa này tụt xuống chỉ 11,5, thấp nhất kể từ 2015 trở lại đây. Nguyên nhân của sự sụt giảm này không phải bởi các đội ngừng pressing, mà bởi đối thủ không còn để họ pressing nhiều: Họ chọn giải pháp phất bóng dài ngay từ phần sân nhà, qua đó vô hiệu hóa mối đe dọa bị cướp bóng sát cầu môn.

Man City, đội pressing tầm cao hiệu quả nhất mùa trước (9,4 high turnover/trận), nay chỉ còn 6,4, tụt xuống vị trí thứ 7. Liverpool còn “tụt dốc” rõ hơn: từ mức trung bình 8,1 xuống chỉ 4,4, thuộc nhóm thấp nhất giải. Đơn giản là đối thủ không còn mạo hiểm chơi ngắn để họ có cơ hội cướp bóng.

Hệ quả kéo theo: tỷ lệ high turnover kết thúc bằng cú sút cũng giảm - từ 17% (2023/24), xuống 16,4% (2024/25) và giờ chỉ còn 14,9%. Rõ ràng, pressing tầm cao đã ít còn là vũ khí lợi hại như hai mùa trước. Vì nó không có tác dụng gì khi đối phương chuyển sang chuyền dài, bỏ qua khu vực nhạy cảm ở 1/3 sân trước cầu môn nhà.

Hệ quả của bóng dài lên ngôi là số lượng các pha phản công nhanh cũng tăng đột biến

Trận khai mạc mùa giải giữa Liverpool và Bournemouth chứng kiến hai bàn thắng từ phản công nhanh, trong đó pha solo ghi bàn của Antoine Semenyo từ sân nhà lên thẳng cầu môn là minh chứng cho sự trực diện cực đại. Nhưng đó không hẳn là xu hướng mới, mà nối tiếp mùa trước - mùa giải có số tình huống phản công nhanh cao kỷ lục kể từ 2006/07, với trung bình 2,04 lần/trận.

Sang 2025/26, con số này giảm còn 1,56 lần/trận, nhưng vẫn cao hơn hầu hết các mùa khác trong kỷ nguyên Ngoại hạng. Nghĩa là tuy có giảm sút, phản công nhanh vẫn là “gia vị” đặc trưng của xu hướng chiến thuật tại Premier League lúc này và nhiều khả năng còn gia tăng khi mùa giải trôi qua, khi các tân binh hòa nhập tốt hơn và chiến thuật các đội tiếp tục tiến hóa.

Khi “bóng chết” trở thành vũ khí được ưa thích

Mùa giải 2025/26 chưa hẳn chứng kiến một “cơn bão bóng chết”, nhưng chắc chắn những tình huống cố định đang trở thành vũ khí nổi bật hơn so với vài năm gần đây. Trong tổng số 124 bàn thắng tính đến lúc này, 31 bàn đến từ tình huống cố định (đã loại trừ phạt đền), chiếm đúng 25%.

Để tiện so sánh, tỷ lệ cao nhất trong 10 mùa Ngoại hạng gần đây mới chỉ là 23,9% ở mùa 2016/17. Hai mùa vừa rồi, thống kê thấp hơn nhiều: 20,6% (2024/25) và 19,8% (2023/24). 

Dĩ nhiên, số lượng “đầu vào” để thống kê hiện tại mới chỉ là 50 trận, và có thể tỷ lệ sẽ điều chỉnh về mức quen thuộc khi mùa giải trôi qua. Nhưng ít nhất, ở thời điểm này, “bóng chết” đang chứng tỏ tầm ảnh hưởng, và có lẽ sẽ không ai dại mà chế giễu những HLV chuyên trách tình huống cố định nữa.

Một chỉ dấu khác là số quả phạt góc ngắn giảm hẳn. 

Phạt góc ngắn là một trong nhiều cách thực hiện quả đá phạt góc, điểm nhấn đáng chú ý nhất là cầu thủ thực hiện quả phạt không tạt bóng ngay vào vòng cấm đối phương. Thay vào đó, họ sẽ thực hiện một đường chuyền sệt hoặc chuyền nhẹ tới một đồng đội ở gần.

Trong 482 quả phạt góc mùa này, chỉ 65 quả được thực hiện ngắn (13,5%), giảm mạnh so với 18% mùa trước, và thấp nhất kể từ mùa 2021/22. Kết quả? Trung bình mỗi trận có 0,44 bàn từ phạt góc, cao hơn hẳn mùa 2024/25 (0,35 bàn).

Và không chỉ “bóng chết”, phát bóng dài từ thủ môn cũng quay trở lại. Khung cảnh quen thuộc vài năm qua, khi thủ môn chuyền bóng phối hợp với các trung vệ ngay trong vòng cấm để kéo đối thủ dâng cao, đang dần nhường chỗ cho những cú phất dài vượt tuyến. Mùa 2017/18, hơn 75% số lần phát bóng hướng tới nửa sân đối phương, nhưng con số ấy tụt xuống chỉ hơn 40% mùa trước. Sang mùa 2025/26, lần đầu tiên sau 10 năm, tỷ lệ này tăng lại, hiện đạt 48,4%.

Và cuối cùng là thứ “đặc sản” mà ai cũng chờ đợi: ném biên xa. 

Nếu mùa trước trung bình chỉ có 1,52 lần ném biên vào vòng cấm mỗi trận, thì mùa này con số đã tăng gấp đôi, đạt 3,44 lần/trận, cao nhất trong dữ liệu 10 năm trở lại đây. Ngoại trừ West Ham, tất cả các đội còn lại đều đã vận dụng thứ “đặc sản” này. Trong đó, Brentford dẫn đầu với 23 quả ném xa vào vòng cấm. 

Vậy hiệu quả của những quả ném biên xa thì sao? Đã có 4 bàn từ ném biên xa mùa này, tức trung bình 1 bàn/12,5 trận, so với 1 bàn/27 trận mùa trước và 1 bàn/76 trận ở mùa trước nữa. Chưa kể, chỉ số kỳ vọng bàn thắng (xG) từ ném biên xa mùa này (0,11 xG/trận) cũng gấp đôi bất kỳ mùa nào trong quá khứ.

Điều đó báo hiệu chúng ta sẽ còn thấy thêm rất nhiều tình huống “ném biên như phạt góc” nữa. Biết đâu lại có cảnh tượng tái hiện ký ức năm 2008, khi thủ môn Boaz Myhill (Hull City) cố tình đá bóng ra… biên ngang nhằm chịu phạt góc để tránh phải đón nhận một quả ném biên của Stoke City - nơi Rory Delap và “cánh tay thép” của anh này gieo rắc ác mộng khắp Premier League.

Tất nhiên, vẫn còn quá sớm để kết luận mùa giải sẽ đi theo mô hình nào. Premier League luôn biến hóa khó lường, nhưng cũng chính vì sự khó lường ấy mà chặng đường còn lại của mùa 2025/26 hứa hẹn sẽ chẳng thiếu những bất ngờ về chiến thuật.

Nguồn tham khảo: More Long Balls, Fewer High Turnovers, and Set-Piece Reliance: Are Premier League Teams Going More Direct? (The Analyst)