Từ Galatasaray đến Fenerbahce: Vì sao các CLB Thổ Nhĩ Kỳ chi đậm đến thế?

Chuyển nhượng bóng đá Thổ Nhĩ Kỳ từng chỉ là trò đùa hơn là câu chuyện nghiêm túc. Từ những cái tên ở “phân khúc bình dân” như Darius Vassell, Jonjo Shelvey hay Danny Drinkwater cho đến những ngôi sao hết thời như Roberto Carlos và Robin van Persie, Super Lig từng được xem như điểm đến dưỡng già của cầu thủ. 

Tất nhiên, tài khoản ngân hàng của họ thì lại phình ra đáng kể. Bộ ba ông lớn ở thủ đô Istanbul gồm Galatasaray, Fenerbahce và phần nào đó là Besiktas chưa bao giờ ngần ngại chi những mức lương khủng để chiêu mộ cầu thủ.

Nhưng giờ đây, mọi chuyện đã khác. Kỳ chuyển nhượng mùa hè 2025 chứng kiến Super Lig đứng thứ ba thế giới về mức chi ròng, chỉ sau Premier League và Saudi Pro League. Theo số liệu từ Transfermarkt, riêng ba ông lớn ở trên đã chi tới 276 triệu euro, chiếm 80% tổng chi tiêu của giải đấu là 348 triệu euro, cũng như xếp thứ bảy thế giới. 

Đáng chú ý, đội bóng vừa đánh bại Liverpool tại Champions League là Galatasaray thậm chí còn chi nhiều hơn cả PSG, Bayern Munich và Inter Milan. Họ phá kỷ lục chuyển nhượng của giải tới ba lần liên tiếp: Chiêu mộ hậu vệ Wilfried Singo từ Monaco với giá 30,8 triệu euro, thủ môn số một ĐT Thổ Nhĩ Kỳ Ugurcan Cakir từ Trabzonspor với giá 27,5 triệu euro và bom tấn Victor Osimhen từ Napoli trị giá 75 triệu euro. Chưa kể Leroy Sane cũng cập bến theo dạng tự do với mức lương khổng lồ sau khi rời Bayern. 

Fenerbahce cũng chẳng kém cạnh. Họ chi 22,5 triệu euro cho Benfica để lấy Kerem Akturkoglu, đồng thời bổ sung Ederson, Marco Asensio và Jhon Duran (mượn).

Vậy điều gì đứng sau cơn bạo chi này? Liệu Super Lig đã đủ tiềm lực để thách thức những thế lực sừng sỏ của châu Âu?

Thực tế, chất lượng tổng thể của Super Lig bị đánh giá khá thấp, dù quy tụ vô số cái tên quen thuộc. Danh sách ấy gồm có Ilkay Gundogan, Mauro Icardi, Andre Onana, Tammy Abraham, Edson Alvarez, Wilfred Ndidi, Lucas Torreira, Fred, Jota Silva, Rafa Silva, Nelson Semedo, Youssef En-Nesyri… Trong khi đó, Jose Mourinho và Ole Gunnar Solskjaer cũng từng ngồi ghế nóng tại Fenerbahce và Besiktas. 

Theo Opta, Super Lig chỉ đứng thứ 20 thế giới, kém cả các giải Thụy Điển, Ba Lan, Nhật Bản, thậm chí cả Championship (hạng Nhất Anh) và Serie B (hạng Hai Ý).

Nguyên nhân chủ yếu là do các đội bóng nhỏ như Kocaelispor hay Kayserispor khó có cửa tranh ngôi vô địch, trong một giải đấu chỉ tồn tại cuộc đua song mã giữa những ông lớn. Việc bạo chi trong mùa hè này sẽ càng nới rộng khoảng cách giữa những đội dẫn đầu và phần còn lại. Nhưng với Galatasaray và Fenerbahce, mục tiêu không chỉ là cạnh tranh ở trong nước, mà còn là trở lại đường đua châu Âu. 

Cả hai CLB tin rằng bằng cách tận dụng các thương vụ bất động sản tại Istanbul cũng như giảm bớt gánh nặng nợ nần, họ có thể làm được điều đó. Galatasaray đã huy động nguồn tiền cho bản hợp đồng lịch sử với Osimhen bằng cách… bán sân tập cho chính quyền thành phố Istanbul. Theo ước tính, thương vụ bán Florya, một khu đất tọa lạc tại một vùng ven biển sang trọng, đắt đỏ đã mang về cho Galatasaray 480 triệu euro, với khoản thanh toán ban đầu là 42,8 triệu euro. 

Quan trọng hơn, Galatasaray đã kết thúc quá trình tái cơ cấu tín dụng hồi tháng 7, xóa bỏ những khoản nợ và lãi suất tồn đọng suốt nhiều năm. Trong bối cảnh các CLB lớn của Thổ Nhĩ Kỳ từ lâu chìm trong nợ nần, việc trả xong các khoản vay ngân hàng đáo hạn vào năm 2030 sẽ là cú hích tạo ra ảnh hưởng lâu dài tới tài chính của Galatasaray. 

Thương vụ Osimhen rõ ràng là quả bom tấn về con số. Nhưng với Galatasaray, đây cũng là một khoản đầu tư. Nếu tiền đạo người Nigeria lặp lại phong độ mùa bóng 24/25 (37 bàn sau 41 trận cho Napoli), giá trị của anh thậm chí có thể còn tăng. Dù vậy, việc phá kỷ lục chuyển nhượng giải đấu tới hơn 50 triệu euro (kỷ lục cũ là khi Fenerbahce mua En-Nesyri từ Sevilla với giá 20 triệu euro hè 2024) là một canh bạc không nhỏ.

Osimhen chọn Galatasaray thay vì Premier League hay một bến đỗ lớn khác là bởi mức lương 15 triệu euro/năm, cộng thêm 5 triệu euro bản quyền hình ảnh (tương đương gần 400.000 euro/tuần). Ngoài ra, mức thuế suất ưu đãi tại Thổ Nhĩ Kỳ cũng là lý do mà Leroy Sane (29 tuổi) đồng ý sang đây với mức thu nhập tương tự Osimhen. Điều này cho thấy Super Lig không còn chỉ thu hút các lão tướng dưỡng già, mà bắt đầu lôi kéo được cả những ngôi sao ở độ tuổi chín nhất sự nghiệp.

Tình hình của Fenerbahce cũng tương tự: Họ cũng bán đất để giảm bớt nợ nần. Theo Turkiye Today, khu đất rộng 61.000m² ở quận Atasehir giúp CLB thu về khoảng 90 triệu euro. Họ cũng thoát khỏi chương trình tái cơ cấu nợ với hiệp hội ngân hàng trong nước. CLB gọi đây là “bước ngoặt”, thậm chí còn tuyên bố: “Quyết định này không chỉ về tài chính, mà là bản tuyên ngôn độc lập của Fenerbahce.”

Cựu chủ tịch Ali Koc, người mới bị lật đổ sau cuộc bầu cử gần nhất cũng từng khẳng định Fenerbahce đang hưởng lợi lớn từ các hợp đồng tài trợ có thời hạn 10 năm trị giá 160 triệu euro, đồng thời tăng doanh thu từ 175 triệu lên 350 triệu euro. Nhờ đó, họ bùng nổ trên TTCN: Sofyan Amrabat (12 triệu), tài năng trẻ người Anh Archie Brown (8 triệu), Milan Skriniar (7 triệu), Dorgeles Nene (18 triệu), cùng với Ederson, Asensio, Akturkoglu, Semedo (tự do) và Jhon Duran (mượn). 

Với việc cả hai gã khổng lồ Istanbul cùng nâng cấp lực lượng mạnh tay, áp lực không chỉ nằm ở cuộc đua vô địch trong nước, mà còn ở châu Âu.

Ở đấu trường quốc nội, Galatasaray không phải bắt đầu từ con số 0. Họ đã vô địch 3 mùa giải liên tiếp, giành 95 điểm mùa trước và 102 điểm mùa trước nữa. Mùa này, họ cũng toàn thắng cả 7 trận đầu và ghi được 21 bàn. Thế nhưng, trận thua thảm 1-5 trước Eintracht Frankfurt ở vòng đấu mở màn Champions League cho thấy Galatasaray đã tụt hậu đến mức nào, ngay cả với các đội bóng hạng hai ở châu Âu. 

Điều đó phản ánh một thực tế xuyên suốt bóng đá Thổ Nhĩ Kỳ: Kể từ sau chức vô địch UEFA Cup 2000 (nay là Europa League) khi Galatasaray hạ Arsenal trên chấm luân lưu, chỉ duy nhất một CLB Thổ Nhĩ Kỳ từng lọt vào bán kết cúp châu Âu, đó là Fenerbahce ở Europa League 12/13, cùng mùa giải Galatasaray vào tới tứ kết Champions League.

Fenerbahce đã vắng mặt ở vòng bảng Champions League suốt từ mùa giải 08/09. Năm nay, họ lại dừng bước ở vòng loại trước Benfica (trớ trêu thay, chính là đội bóng Mourinho vừa chuyển sang dẫn dắt). Thất bại 0-1 sau hai lượt trận không hẳn quá tệ, nhưng vẫn đủ để “Người đặc biệt” phải ra đi. Người kế nhiệm là Domenico Tedesco, cựu HLV tuyển Bỉ cũng không khởi đầu suôn sẻ khi thua 1-3 trước Dinamo Zagreb ở Europa League.

Tại Besiktas, Ole Gunnar Solskjaer cũng chịu chung số phận. Ông bị sa thải sau khi để thua Lausanne-Sport (Thụy Sĩ) ở vòng play-off Conference League, bất chấp việc đã được tăng cường một loạt tân binh đình đám như Tammy Abraham, Wilfred Ndidi hay Joao Maria.

Rõ ràng, bóng đá Thổ Nhĩ Kỳ vẫn còn cả chặng đường dài để bắt kịp châu Âu. Nhưng với việc dần tháo gỡ gánh nặng nợ nần, vẫn có cơ sở để tin rằng Galatasaray và Fenerbahce sẽ biến cú vung tiền mùa hè thành sức mạnh thật sự, chứ không chỉ là màn phô trương thanh thế.

Câu hỏi đặt ra là một nền bóng đá vốn nổi tiếng với cảnh thay chủ tịch, thay HLV, thay cầu thủ như thay áo có thể đạt được sự tiến bộ một cách ổn định, bền vững hay không? Điều đó sẽ đòi hỏi sự kiên nhẫn và tầm nhìn dài hạn, thứ bóng đá Thổ Nhĩ Kỳ vốn không mấy khi có.

Super Lig từ trước đến nay luôn đáng theo dõi bởi những biến động và drama kiểu phim truyền hình. Nhưng với sự thay đổi trong cách tuyển trạch và quản lý cộng thêm nền tài chính được cải thiện, có lẽ đã đến lúc theo dõi họ vì bóng đá nhiều hơn là vì câu chuyện hậu trường.

Theo New York Times