Sự nghiệp của Juan Mata tại Man Utd cho tới thời điểm này có thể coi là tạm thành công, thế nhưng để nhường đất diễn cho những ngôi sao khác, lúc này Mata lại đang nằm trong danh sách thanh lý của Louis Van Gaal.
Trong thời điểm mới tới Man Utd mùa trước, David Moyes loay hoay đánh vật vì không biết dùng Mata thế nào cho đúng. Ông đẩy tiền vệ người TBN sang cánh phải để tận dụng những đường ngoặt bóng vào trung lộ và dứt điểm hoặc kiến tạo bằng cái kèo trái của anh. Thế nhưng HLV người Scotland đã nhầm. Khi Mata được chơi ở vị trí sở trường, một hộ công số 10 ngay sau lưng cặp tiền đạo, thì anh bắt đầu "sản xuất" ra những bàn thắng, những đường kiến tạo và màn trình diễn tương xứng với số tiền 37,1 triệu bảng mà Man Utd bỏ ra. Được xếp chơi hộ công cũng là lí do vì sao mà Mata có thể giành danh hiệu cá nhân Cầu thủ xuất sắc nhất Chelsea trong 2 mùa liên tiếp là 2011/12 và 2012/13.
Khi Louis Van Gaal tới, hệ thống chiến thuật của ông mang tới cho Mata một chỗ đứng cực kì rõ ràng. Trong sơ đồ 3-4-1-2, thì Mata chính là số "1" chơi ngay sau lưng 2 tiền đạo và cao hơn những tiền vệ còn lại. Tuy nhiên, trong những vòng đầu tiên Mata vẫn chưa thể hiện được mình; phải nói rằng anh là một trong những nguyên nhân khiến cho Man Utd có thành tích nghèo nàn chỉ 2 điểm sau 3 trận. Nhưng nói đi cũng phải nói lại, để mà nói cho công bằng thì anh giống như một nạn nhân của cách vận hành sơ đồ mới tại Old Trafford. Chẳng thể bắt Mata một sớm một chiều thích nghi với sơ đồ mới trong bối cảnh số 10 trên sân luôn là người sáng tạo nhất, nhưng cũng cần sự trợ giúp lớn từ các đồng đội. Một số 10 hiệu quả phải có được khả năng tạo ra một thứ gì đó trong bối cảnh thế trận nhạt nhoà tưởng chừng không có đột biến, nhưng xung quanh anh, các tiền đạo cần phải biết chạy chỗ để tự tạo khoảng trống đón đường chuyền, còn các tiền vệ khác cần phải dâng cao khi cần để dọn dẹp chỗ chuyền thoải mái cho số 10 bằng cách phối hợp hoặc thu hút sự chú ý của các hậu vệ đối phương.
Cả những tiền đạo và tiền vệ xung quanh Mata lúc này, trong những vòng đầu, đều chưa thể làm được điều ấy. Thế nên chẳng có gì khó hiểu khi một Mata mỏng cơm luôn bị bóp nghẹt giữa vòng vây của các hậu vệ đối phương. Người có thể giúp cho Mata đắc lực nhất trong việc dọn dẹp khu vực phòng ngự từ xa trước khung thành có thể là Ander Herrera, nhưng lúc này tiền vệ mang áo số 21 lại đang gặp phải chấn thương tương đối nghiêm trọng. Còn trên hàng công, cả Robin van Persie và Wayne Rooney bây giờ không còn nhanh nhẹn như một thời đỉnh cao ngày trước của họ, đó là chưa kể Van Persie vừa trở lại sau chấn thương. Đó là chưa kể đóng góp vào sự thành công của một số 10 còn có vai trò lớn của những tiền vệ biên. Rõ ràng, trong bối cảnh chơi bên cạnh Juan Mata trong vài trận đầu là Antonio Valencia và Ashley Young, những cầu thủ tầm trung lại không đạt điểm rơi phong độ, thì việc anh không thể đóng góp đường kiến tạo là điều đương nhiên. Có thể thấy trước Burnley, có vài lần Mata chuyền cực kì thuận lợi để tạo ra khoảng trống rõ ràng trước mặt Valencia nhưng trình độ dứt điểm có hạn của tiền vệ người Ecuador làm "hỏng ăn" nỗ lực của đồng đội mang áo số 8.
Trong bối cảnh Daley Blind và Ander Herrera chơi dưới Mata, Radamel Falcao đá tiền đạo và người đá bên cạnh Mata ở một bên cánh là Angel Di Maria, nếu sắp xếp khéo léo, Van Gaal hoàn toàn có thể khai thác Mata như một vũ khí cực mạnh ở vị trí hộ công thay vì sử dụng Rooney và bán anh cho Juventus hay Atletico Madrid. Trong sơ đồ bao gồm những cầu thủ nói trên, Mata sẽ có nhiều thời gian với bóng hơn, với Blind - Herrera dọn dẹp xung quanh, Di Maria di chuyển kéo bộ đôi hậu vệ cánh và trung vệ lệch biên ra khỏi tầm hoạt động của Mata, và Falcao đủ thông minh để di chuyển đón chuyền bằng cách vòng ra sau lưng trung vệ còn lại. Khi có nhiều bóng hơn, Mata có điều kiện để tung ra những đường chuyền sắc hơn và có cả khoảng trống để sử dụng cái kèo trái rất xuất sắc trong việc sút xa. Như vậy, chính sự thay đổi của nhân sự xung quanh Mata sẽ làm nên màn trình diễn rực sáng của anh, chỉ cần Van Gaal kiên nhẫn và chấp nhận "phế" Van Persie, rồi để Rooney chơi như một tiền đạo. Nếu để Rooney đá trám vào chỗ của Mata thì sẽ là một sự uổng phí cho tiền vệ người TBN, vì anh đương nhiên là số 10 xuất sắc nhất Man Utd trong thời điểm hiện tại. R10 có thể xông xáo, giỏi dứt điểm từ xa nhưng những đường chuyền mang nhãn quan chiến thuật xuất chúng, thay đổi thế trận thì chỉ có thể đến từ chân của Mata mà thôi. Những điểm mạnh của Mata có thể được nhìn thấy trong bảng dưới đây, bao gồm những đường chuyền thông thường, những pha chọc khe quyết định, đá phạt trực tiếp, sút xa, dứt điểm, tạt bóng và giữ bóng.
Trong khi đó, Rooney có vẻ thích hợp hơn với vị trí của một tiền đạo với các kĩ năng giữ bóng, sút xa, chuyền quyết định, dứt điểm và sút phạt.
Như vậy, nếu để một tiền đạo đá số 10, liệu rằng Rooney có thể đột biến hay không, hay lại biến đội hình của Van Gaal thành 4-1-2-3, tức là dâng cao lên để thành một tiền đạo thứ 3 và qua đó làm giảm hiệu suất của 2 chân sút còn lại?
Việc để Mata chơi tốt hơn thực ra không khó. Chỉ cần để một số cầu thủ thực sự xông xáo, thu hút được sự chú ý của đối phương, xây dựng lối chơi xung quanh khu vực trước vòng 16m50, Mata sẽ lại rực sáng như 2 mùa tại Chelsea. Bán Mata lúc này và thu lỗ 13 triệu bảng là nước đi cực kì dại dột, vì khi đó Van Gaal sẽ không còn bất kì số 10 thực thụ nào trong đội hình, trong khi 3-4-1-2 của ông thực sự rất cần một hộ công xuất sắc. Hiểu được điều đó, có lẽ Van Gaal sẽ không bán Mata như những lời đồn thổi, mà tìm ra cách để biến anh thành trung tâm của lối chơi, qua đó, cung góp phần khai thác được đến cực đại khả năng của Falcao, Rooney hay Di Maria ở xung quanh Mata.
Thành Nguyễn
| Mata còn nguyên đất diễn trong đội hình Van Gaal |
Khi Louis Van Gaal tới, hệ thống chiến thuật của ông mang tới cho Mata một chỗ đứng cực kì rõ ràng. Trong sơ đồ 3-4-1-2, thì Mata chính là số "1" chơi ngay sau lưng 2 tiền đạo và cao hơn những tiền vệ còn lại. Tuy nhiên, trong những vòng đầu tiên Mata vẫn chưa thể hiện được mình; phải nói rằng anh là một trong những nguyên nhân khiến cho Man Utd có thành tích nghèo nàn chỉ 2 điểm sau 3 trận. Nhưng nói đi cũng phải nói lại, để mà nói cho công bằng thì anh giống như một nạn nhân của cách vận hành sơ đồ mới tại Old Trafford. Chẳng thể bắt Mata một sớm một chiều thích nghi với sơ đồ mới trong bối cảnh số 10 trên sân luôn là người sáng tạo nhất, nhưng cũng cần sự trợ giúp lớn từ các đồng đội. Một số 10 hiệu quả phải có được khả năng tạo ra một thứ gì đó trong bối cảnh thế trận nhạt nhoà tưởng chừng không có đột biến, nhưng xung quanh anh, các tiền đạo cần phải biết chạy chỗ để tự tạo khoảng trống đón đường chuyền, còn các tiền vệ khác cần phải dâng cao khi cần để dọn dẹp chỗ chuyền thoải mái cho số 10 bằng cách phối hợp hoặc thu hút sự chú ý của các hậu vệ đối phương.
Cả những tiền đạo và tiền vệ xung quanh Mata lúc này, trong những vòng đầu, đều chưa thể làm được điều ấy. Thế nên chẳng có gì khó hiểu khi một Mata mỏng cơm luôn bị bóp nghẹt giữa vòng vây của các hậu vệ đối phương. Người có thể giúp cho Mata đắc lực nhất trong việc dọn dẹp khu vực phòng ngự từ xa trước khung thành có thể là Ander Herrera, nhưng lúc này tiền vệ mang áo số 21 lại đang gặp phải chấn thương tương đối nghiêm trọng. Còn trên hàng công, cả Robin van Persie và Wayne Rooney bây giờ không còn nhanh nhẹn như một thời đỉnh cao ngày trước của họ, đó là chưa kể Van Persie vừa trở lại sau chấn thương. Đó là chưa kể đóng góp vào sự thành công của một số 10 còn có vai trò lớn của những tiền vệ biên. Rõ ràng, trong bối cảnh chơi bên cạnh Juan Mata trong vài trận đầu là Antonio Valencia và Ashley Young, những cầu thủ tầm trung lại không đạt điểm rơi phong độ, thì việc anh không thể đóng góp đường kiến tạo là điều đương nhiên. Có thể thấy trước Burnley, có vài lần Mata chuyền cực kì thuận lợi để tạo ra khoảng trống rõ ràng trước mặt Valencia nhưng trình độ dứt điểm có hạn của tiền vệ người Ecuador làm "hỏng ăn" nỗ lực của đồng đội mang áo số 8.
Trong bối cảnh Daley Blind và Ander Herrera chơi dưới Mata, Radamel Falcao đá tiền đạo và người đá bên cạnh Mata ở một bên cánh là Angel Di Maria, nếu sắp xếp khéo léo, Van Gaal hoàn toàn có thể khai thác Mata như một vũ khí cực mạnh ở vị trí hộ công thay vì sử dụng Rooney và bán anh cho Juventus hay Atletico Madrid. Trong sơ đồ bao gồm những cầu thủ nói trên, Mata sẽ có nhiều thời gian với bóng hơn, với Blind - Herrera dọn dẹp xung quanh, Di Maria di chuyển kéo bộ đôi hậu vệ cánh và trung vệ lệch biên ra khỏi tầm hoạt động của Mata, và Falcao đủ thông minh để di chuyển đón chuyền bằng cách vòng ra sau lưng trung vệ còn lại. Khi có nhiều bóng hơn, Mata có điều kiện để tung ra những đường chuyền sắc hơn và có cả khoảng trống để sử dụng cái kèo trái rất xuất sắc trong việc sút xa. Như vậy, chính sự thay đổi của nhân sự xung quanh Mata sẽ làm nên màn trình diễn rực sáng của anh, chỉ cần Van Gaal kiên nhẫn và chấp nhận "phế" Van Persie, rồi để Rooney chơi như một tiền đạo. Nếu để Rooney đá trám vào chỗ của Mata thì sẽ là một sự uổng phí cho tiền vệ người TBN, vì anh đương nhiên là số 10 xuất sắc nhất Man Utd trong thời điểm hiện tại. R10 có thể xông xáo, giỏi dứt điểm từ xa nhưng những đường chuyền mang nhãn quan chiến thuật xuất chúng, thay đổi thế trận thì chỉ có thể đến từ chân của Mata mà thôi. Những điểm mạnh của Mata có thể được nhìn thấy trong bảng dưới đây, bao gồm những đường chuyền thông thường, những pha chọc khe quyết định, đá phạt trực tiếp, sút xa, dứt điểm, tạt bóng và giữ bóng.
| Mata là mẫu số 10 điển hình với những kĩ năng vô cùng phù hợp |
Trong khi đó, Rooney có vẻ thích hợp hơn với vị trí của một tiền đạo với các kĩ năng giữ bóng, sút xa, chuyền quyết định, dứt điểm và sút phạt.
| Rooney chắc chắn là hợp hơn với vai trò một tiền đạo |
Như vậy, nếu để một tiền đạo đá số 10, liệu rằng Rooney có thể đột biến hay không, hay lại biến đội hình của Van Gaal thành 4-1-2-3, tức là dâng cao lên để thành một tiền đạo thứ 3 và qua đó làm giảm hiệu suất của 2 chân sút còn lại?
Việc để Mata chơi tốt hơn thực ra không khó. Chỉ cần để một số cầu thủ thực sự xông xáo, thu hút được sự chú ý của đối phương, xây dựng lối chơi xung quanh khu vực trước vòng 16m50, Mata sẽ lại rực sáng như 2 mùa tại Chelsea. Bán Mata lúc này và thu lỗ 13 triệu bảng là nước đi cực kì dại dột, vì khi đó Van Gaal sẽ không còn bất kì số 10 thực thụ nào trong đội hình, trong khi 3-4-1-2 của ông thực sự rất cần một hộ công xuất sắc. Hiểu được điều đó, có lẽ Van Gaal sẽ không bán Mata như những lời đồn thổi, mà tìm ra cách để biến anh thành trung tâm của lối chơi, qua đó, cung góp phần khai thác được đến cực đại khả năng của Falcao, Rooney hay Di Maria ở xung quanh Mata.
Thành Nguyễn