Góc chiến thuật: Đến lúc mang Taca - Dada trở lại Premier League

Vào tháng 2 năm 2014, HLV David Moyes và Manchester United đã bị chế nhạo ở trận hòa 2-2 với Fulham bởi chiến thuật Taca - Dada (cách gọi vui của người Việt Nam về chiến thuật "tạt cánh đánh đầu" vốn do chính người Anh khai sinh và một thời gian dài là phong cách sở trường của nhiều đội bóng tại xứ sở sương mù). Chả là hôm đó các cầu thủ của Quỷ đỏ đã thực hiện tới 81 quả tạt bóng vào vòng cấm của đối phương nhưng tỷ lệ chuẩn xác là rất thấp. Chỉ 18 lần bóng tới được vị trí của cầu thủ có mặt trước khung thành đối phương song họ cũng không thể có được bàn thắng nào thông qua con đường này.

Sơ đồ M.U tạt bóng 81 lần trước Fulham năm 2014

Trận đấu đó đã tạo nên hai luồng ý kiến trái chiều. Một số người cho rằng việc chọn chiến thuật "tạt cánh đánh đầu" là sự chủ động của David Moyes khi ông xác định đối thủ Fulham có điểm yếu ở hai biên và muốn khai thác triệt để. Nhưng một số khác lại nghĩ 81 quả tạt mà M.U thực hiện nói lên sự bất lực từ HLV trưởng của họ và mang tính cầu may hơn là ý nghĩa về chuyên môn. Sự thật ra sao xem ra chỉ có những người trong cuộc mới biết thấu đáo nhưng cũng cần phải thông cảm với Moyes khi trong tay ông khi đó không có những cầu thủ chạy cánh chất lượng nên bảo sao M.U không thể thành công. Ashley Young đang trong giai đoạn xuống đáy phong độ, Juan Mata mới từ hộ công chuyển sang đá cánh, Adnan Januzaj thiếu kinh nghiệm trong khi Antonio Valencia chưa khi nào được đánh giá cao ở khả năng sáng tạo.

Trong thời đại toàn cầu hóa và thế giới ngày càng phẳng, giữa các nền bóng đá tồn tại mối liên kết, giao thoa, trao đổi và học hỏi lẫn nhau dẫn tới những nét đặc trưng điển hình của từng phong cách dần bị lai tạp. Vào lúc này, hẳn không ít người đã quên mất rằng truyền thống của bóng đá Anh bao đời này là tạt cánh đánh đầu. Các cầu thủ trẻ được đào tạo trong những học viện bóng đá tại xứ sương mù cũng đều phải trải qua bài tập căn bản là những tình huống phối hợp, dứt điểm từ hai biên. Rồi các HLV người Anh khi được hướng dẫn về chiến thuật và kỹ năng làm việc cũng được tiếp cận hẳn một chương nói về các quả tạt bóng.

Các cầu thủ trẻ Anh vẫn được luyện bóng bổng thường xuyên

Đến bây giờ dù đã có nhiều phong cách chiến thuật và các triết lý khác nhau áp dụng tại giải đấu Premier League nhưng số lượng bàn thắng xuất phát từ những quả tạt vẫn không nhỏ chút nào. Cuối tuần trước ở vòng 11, thống kê chỉ ra đã có tới 7 đội ghi được bàn từ những tình huống đánh đầu, tức hơn 1/3 đội tại giải chưa kể những pha làm bàn được khởi đầu từ những đường tạt bóng. Điều đó nói lên rằng những chỉ trích nhắm vào Moyes vào thời điểm năm 2014 vì chỉ đạo đội bóng của mình triệt để đưa bóng vào trong từ hai biên là thiếu công bằng.

Trong số 7 đội ghi bàn từ đánh đầu nói trên, có những ông lớn hàng đầu Premier League như Chelsea, Man City và Arsenal. Chelsea và HLV Jose Mourinho từ đầu mùa tới nay rơi vào cuộc khủng hoảng triết lý khi cả ba tuyến đều có vấn đề. Hàng thủ lỏng lẻo khiến The Blues không thể đổ bê tông, hàng tiền vệ với hạt nhân là Cesc Fabregas sa sút dẫn tới không thể kiểm soát bóng trong khi hàng công quá phụ thuộc vào Diego Costa vốn trồi sụt cũng làm họ không thể tổng lực lao lên. Trong bối cảnh đó, Chelsea đã có bàn mở tỉ số trong đại chiến với Liverpool sau khi Ramires đánh đầu thành công từ quả tạt của đồng đội. Mở rộng hơn, vào giữa tuần qua đoàn quân của Mourinho cũng đã mở điểm trước Dynamo Kiev tại Champions League sau quả tạt của Willian khiến đối phương lúng túng phản lưới.

Man City và Arsenal là hai đội mang phong cách hơi hướng Latinh rõ nét với lối chơi đan bóng ở cự ly ngắn đẹp mắt. Tuy nhiên, họ đều đã gặp phải khó khăn trước các đối thủ không cùng đẳng cấp nhưng chơi kín kẽ như Norwich và Swansea. Tuy nhiên, nhờ cùng một kịch bản đá phạt góc và đánh đầu ghi bàn, lần lượt Nicolas Otamendi và Olivier Giroud đã khai thông bế tắc cho Man City và Arsenal.

Pha đánh đầu mở tỉ số cho Man City trước Norwich của Otamendi

Vất vả nhưng ít ra các đại gia này vẫn còn may mắn hơn nhiều so với Man United. Quỷ đỏ nhất quyết đi theo triết lý lấy kiểm soát bóng làm nền tảng lối chơi của HLV Louis van Gaal. Nhưng việc họ quá cầu toàn trong từng đường chuyền, từng pha bóng lại dẫn tới rất thiếu đột biến. Rất nắn nót, chỉn chu song lại thiếu đí thứ quan trọng nhất: hiệu quả nên bảo sao M.U hoàn toàn bất lực trước Crystal Palace. Họ chuyền nhiều ở đoạn ngắn nhưng trở nên vô hiệu trước một đối thủ giàu sinh khí, không ngừng áp sát gây khó khăn. Hai mũi công biên cuối tuần trước của M.U là Anthony Martial và Juan Mata có nhiều tình huống thà chuyền ngược về sau chứ không chọn giải pháp tạt bóng vào vòng cấm. Về cuối trận khi bế tắc Van Gaal rốt cục đã phải chuyển sang chơi bóng bổng chỉ tiếc là lúc đó tình hình đã quá muộn để thay đổi hơn nữa họ cũng không đủ nguyên liệu thành công bao gồm tiền vệ, hậu vệ cánh tạt bóng tốt.

Sơ đồ những đường chuyền của Martial và Mata trước Crystal Palace

Trong bối cảnh đặt nặng yếu tố thực dụng, không chỉ M.U mà nhiều đội khác tại Premier League không có hậu vệ cánh lên tấn công hiệu quả. Thường các cầu thủ ở vị trí này sẽ tham gia hỗ trợ tuyến trên rất miễn cưỡng bởi nhiệm vụ tối thượng của họ là duy trì an toàn cho khung thành đội nhà. Nhưng nói đi cũng phải nói lại, thực hiện những quả tạt không chỉ là phần việc khoán hẳn cho những cầu thủ tấn công. Nếu như các tiền vệ cánh có sự hỗ trợ từ những đồng đội ngay sau lưng sẽ giúp cho những đợt tấn công trở nên đa dạng, biến hóa hơn. Nếu một hậu vệ biên chỉ núp trong vỏ bọc có lợi cho bản thân, không sẵn sàng giúp sức cho khâu tấn công, họ coi như chỉ hoàn thành một nửa công việc được giao phó.

Mà những quả tạt rõ ràng chưa phải hết thời trong thế giới bóng đá ngày nay nói chung và tại Anh nói riêng. Mới vòng trước của Premier League, từ thủ thành danh tiếng Joe Hart của Man City cho tới những người đồng nhiệm như John Ruddy của Norwich hay Lukasz Fabianski của Swansea đều đã mắc sai lầm chết người dẫn tới bàn thua. Đó là bằng chứng cho thấy ngay cả những pha tạt bóng tệ nhất cũng tiềm ẩn hiểm họa lớn nhất. Hiện có những đội bóng tại Anh như M.U đã không còn chọn tấn công biên, lối chơi từng giúp họ xưng hùng xưng bá ở nước Anh và cả châu Âu trong nhiều năm trời để rồi bây giờ là một trong những đội ghi ít bàn nhất giải đấu. Ở mức độ thấp hơn, Stoke City học đòi chuyển sang lối chơi hiện đại, đẹp mắt hơn thay cho Taca - Dada vốn là bản sắc chục năm qua và kết quả mới chỉ có 9 bàn sau 11 trận tại Premier League, ít nhất giải. Đã tới lúc họ và một số đội bóng tại Premier League quay trở lại bản ngã đích thực


Mạnh Hùng