ĐT Việt Nam trải qua hành trình vòng bảng ASEAN Cup 2024 trong nhân dạng một ông lớn cửa trên. Sau 4 trận đấu, thầy trò HLV Kim Sang Sik ghi 11 bàn thắng, chỉ nhận 2 bàn thua với tỷ lệ kiểm soát bóng trung bình mỗi trận lên tới 65% và đoạt vé vào vòng đấu loại trực tiếp với 10 điểm, nhiều hơn 4 điểm so với đội nhì bảng là Philippines.
Song, khi mức độ căng thẳng, tính chất quyết định và sức mạnh của đối thủ của giải đấu gia tăng, ĐT Việt Nam chuyển sang bộ mặt khác. Sự thay đổi này giống như những gì đã đổi thay về lối chơi cũng như thành tích của các chiến binh sao vàng trong gần 2 năm qua, giữa hai thời HLV: Kim Sang Sik và HLV Philippe Troussier.
Sự thích nghi của ĐT Việt Nam
Trong 4 lần ra sân thuộc vòng loại trực tiếp, không trận đấu nào ĐT Việt Nam cầm bóng nổi 40% thời lượng trận đấu. Từ trận bán kết lượt đi đến chung kết lượt về, con số này của thầy trò HLV Kim Sang Sik lần lượt là 32%, 38%, 36% và 39%, trung bình 36% mỗi trận. Đặc biệt là trận bán kết lượt đi, các chiến binh sao vàng chỉ giữ bóng 32% thời lượng trận đấu, nhưng thắng 2-0 ngay trên sân khách Jalan Besar. Đây là sân cỏ nhân tạo, loại mặt sân mà các cầu thủ Việt Nam vốn không quen thi đấu và tập luyện.
Tính cả giải, dù là nhà vô địch, nhưng tuyển Việt Nam chỉ đứng thứ 5 về tỷ lệ kiểm soát bóng (52%) trung bình mỗi trận, xếp sau Thái Lan (58%), Malaysia – đội bị loại từ vòng bảng (57%), Singapore (55%) và Philippines (53%).
Tuy nhiên, đoàn quân của ông Kim lại là đội nhận bàn thua ít thứ 3 toàn giải (6 lần thủng lưới), sau Indonesia và Malaysia (5); ghi nhiều bàn thắng thứ nhì (21), chỉ sau Thái Lan (25). Quan trọng nhất, tuyển Việt Nam đăng quang với hành trình bất bại toàn bộ số trận và toàn thắng cả 4 trận thuộc vòng đấu loại trực tiếp.
Hình ảnh này gợi nhớ “công thức” thành công của các chiến binh sao vàng dưới thời HLV Park Hang Seo: phòng ngự chặt, phản công nhanh, chơi thực dụng và đặt chiến thắng làm ưu tiên hàng đầu, không phải lối chơi đẹp mắt hay việc cố gắng kiểm soát bóng.
ĐT Việt Nam từng thất bại khi cố gắng thay đổi
Khi HLV Park còn tại vị, cách chơi này giúp các chiến binh sao vàng tạo nên hàng loạt chiến công như: lần đầu tiên trở thành Á quân VCK U23 châu Á (2018, cũng là lần duy nhất tính tới thời điểm hiện tại); hạng tư ASIAD 2018 (cũng là lần đầu tiên và duy nhất tính tới hiện tại), tứ kết Asian Cup 2019; vô địch AFF Cup 2018 (lần đầu sau 10 năm chờ đợi), lần đầu tiên bảo vệ thành công huy chương vàng SEA Games (2019 và 2021) và có lần đầu tiên trong lịch sử giành quyền vào vòng loại thứ 3 World Cup (2022).
Càng về cuối thời HLV Park Hang Seo, người hâm mộ Việt Nam càng có dấu hiệu “no nê” thành tựu. Ban đầu, tất cả chỉ hy vọng vào việc giành chiến thắng. Sau đó, cổ động viên nước nhà kỳ vọng nhiều hơn. Không chỉ thắng, mà còn phải thắng đẹp, không chỉ chơi hiệu quả, mà còn phải chơi kiểm soát bóng, chủ động tấn công và áp đặt lối chơi, theo phong cách hiện đại của bóng đá châu Âu.
Từ “ăn no, mặc ấm” tới “ăn ngon, mặc đẹp”; khi đã có quá nhiều bữa ăn no, người ta bắt đầu muốn những bữa ăn ngon; khi đã có quá nhiều áo ấm, người ta bắt đầu muốn mua những chiếc áo đẹp.
Vì nhiều lý do, HLV Park Hang Seo không thể làm được điều này. Ngày ông chia tay bóng đá Việt Nam, việc ĐTQG về nhì tại AFF Cup 2022 để lại những sự tiếc nuối. Người kế nhiệm của nhà cầm quân sinh năm 1957 là Philippe Troussier, một HLV tới từ châu Âu (Pháp), người nói về giấc mơ World Cup 2026 và việc giúp ĐT Việt Nam lột xác cũng như nâng tầm lối chơi ngay trong buổi họp báo ra mắt tại Liên đoàn bóng đá Việt Nam (VFF).
Kết quả: Các chiến binh sao vàng dưới thời “Phù thủy trắng” trải qua lần đầu tiên phải dừng bước tại Asian Cup (2023) từ vòng bảng (cũng là đội Đông Nam Á bị loại sớm nhất sau 3 trận toàn thua) và tụt 19 bậc trên bảng xếp hạng FIFA (từ 93 xuống 112). ĐT U23 cũng chỉ giành huy chương đồng SEA Games 32. Sau 14 trận đấu làm việc với HLV Philippe Troussier, tuyển Việt Nam thắng vỏn vẹn 4 và thua tới 10 trận. Trận đấu cuối cùng của vị chiến lược gia sinh năm 1955 trên cương vị thuyền trưởng của các chiến binh sao vàng là trận thắng không thể nuốt trôi với tỷ số 0-3 trước Indonesia ngay trên sân nhà Mỹ Đình (vòng loại World Cup, cuối tháng 3/2024).
Trong trận đấu này, những biểu ngữ với thông điệp: “Troussier OUT” (Tạm dịch: “Hãy rời khỏi đây, Troussier!”) xuất hiện trên khán đài sân Mỹ Đình ngay từ khi trọng tài còn chưa thổi hồi còi khai cuộc.
Sự đối lập hoàn hảo giữa tấn công và phòng ngự, giữa HLV trưởng Kim Sang Sik và trợ lý Choi Won Kwon
Trong những tháng đầu tiên làm việc tại Việt Nam, HLV Kim Sang Sik vẫn hướng cho các chiến binh sao vàng chơi bóng theo cách mà người hâm mộ tại dải đất hình chữ S từng kỳ vọng vào HLV Park Hang Seo và HLV Philippe Troussier. “Khi mới đến hồi tháng 6/2024, HLV Kim muốn toàn đội chơi kiểm soát bóng và luân chuyển từ dưới lên”, Nguyễn Hoàng Đức chia sẻ với VnExpress.
Sau 5 trận thử nghiệm của HLV Kim, tuyển Việt Nam thắng 1, hòa 1 và thua 3. Ông nhận ra mình đã làm và cũng chẳng còn sự lựa chọn nào khác. “Nhưng đến đợt tập trung trước ASEAN Cup, ông bất ngờ yêu cầu đội chơi nhanh hơn, làm cách nào đưa bóng đến khung thành đối phương nhanh nhất với mỗi cá nhân có vai trò rõ ràng. Tôi có nghe HLV nói với ban huấn luyện rằng 'Phải thay đổi nếu không sẽ thất bại”, Hoàng Đức nói tiếp.
Ở ĐT Việt Nam, hai cá nhân có sức ảnh hưởng lớn nhất tới việc quyết định chiến thuật của toàn đội là HLV trưởng Kim Sang Sik và trợ lý số 1 Choi Won Kwon. Ông Choi là một trong những trợ lý đầu tiên của ông Kim tại tuyển Việt Nam. Phóng viên người Hàn Quốc Cho Sung Ryong của trang Sports-G (Hàn Quốc) cho biết hai người đàn ông này có triết lý hoàn toàn trái ngược. Ông Kim thích bóng đá tấn công và kiểm soát bóng. Ông Choi thích phòng ngự chặt chẽ, thích một hàng phòng ngự có khả năng “chịu đòn” tốt và chớp nhoáng trong những pha phản công. Khi còn dẫn dắt Daegu FC (Hàn Quốc), vị thuyền trưởng sinh năm 1982 xây dựng lối chơi “dựng xe bus 2 tầng”.
HLV Kim Sang sik |
“Ở ĐT Việt Nam, nếu tôi và ông Kim không bất đồng thì mới là điều… bất thường”, ông Choi chia sẻ. “Chúng tôi muốn xây dựng một đội hình, một lối chơi hoàn hảo cho ĐT Việt Nam. Đồng nghĩa, những buổi thảo luận giữa các thành viên trong đội chẳng thể nào "dĩ hoà vi quý" được. Chúng tôi cũng tranh luận sôi nổi, thẳng thắn. Chúng tôi cũng có lúc bảo vệ quan điểm của bản thân. Một khi sự đòi hỏi trong đấu pháp càng cao thì vô hình trung bất đồng quan điểm cũng tỷ lệ thuận với điều đó. Dẫu vậy, chúng tôi tôn trọng và luôn xác định ý kiến của HLV Kim Sang Sik là ưu tiên hàng đầu. Với tư cách trợ lý huấn luyện, chúng tôi cũng dựa vào quyết định, ý đồ của HLV trưởng!”
“Cánh tay phải” thường xuyên bất đồng với HLV trưởng. Những tưởng như ông Choi và ông Kim sẽ không thể làm việc với nhau và ĐT Việt Nam sẽ thất bại. Nhưng chính sự đối lập ấy lại tạo nên sự cân bằng hoàn hảo cho các chiến binh sao vàng.
Khi tất cả hài lòng với “bình mới, rượu cũ”
Sự cân bằng ấy là một trong những yếu tố giúp tuyển Việt Nam trở thành nhà vua Đông Nam Á ở giải đấu vừa qua. Sau tất cả, các chiến binh sao vàng là “bình mới, rượu cũ”. Ban huấn luyện mới đã đến, nhưng lối chơi vẫn được giữ nguyên. Nhưng “chiếc bình rượu” này vẫn mang đến men say chiến thắng cho người hâm mộ nước nhà.
Sau chức vô địch ASEAN Cup 2024, có lẽ cổ động viên Việt Nam đã hiểu: giữa thắng và thắng đẹp, giữa chiến thắng và cách thắng, điều gì mới là quan trọng nhất, đặc biệt là sau quãng thời gian thất bại của ĐT Việt Nam, cũng là quãng thời gian người hâm mộ nước nhà thèm khát một danh hiệu để vực dậy tình yêu với đội tuyển.
HLV Park Hang Seo từng nói cổ động viên Việt chỉ thích bóng đá thắng. Cuối cùng, chiến thắng là thứ có thể làm người hâm mộ Việt Nam hài lòng. Còn cách thắng, chỉ là thứ yếu. HLV Kim Sang Sik đã đúng đắn, với quyết định thay đổi kịp thời.